Yukaridaki cumlemi aciklamam gerekirse, oncelikle kendi yasadigim ulkeden (Rusya) ornek vereyim.
TR'de engelli statusunde bulunan duygusal hastaliklar veya duygu bozukluklari, burada "Engellilik" olarak kabul gormuyor.
"Engelli" kavrami olarak kabul edilen durumlar
a) agir bir hastalik gecirilerek bir ic organin tamama yakin islev kaybetmesi (diyalize bagli yasamak/ bobrek problemleri), kalp problemleri veya organ nakli gerceklesmesi
b) herhangi bir duyu organinin islevini agir olarak kaybetmesi, yitirilmesi.
c) fiziksel kol ve bacak kullanimina dair engellilik.
d) zihinsel engellilik.
Yani, "atipik psikoz", "manik depresif" gibi bir sikayetle doktora gittiginizde durum hastalik olarak kabul edilip tedavi deneniyor. Sizi depresyona surukleyen nedenleri buluyorlar, sanatoryuma yatiriyorlar, psikolojik ve psikiyatrik destek ile cozume gitmeye calisiyorlar. Durum duzelene kadar boyle. "Depresyon","şizofreni","bipolar" tedavisi yasal olarak goren insani zaten sokakta veya gundelik yasamda goremiyorsunuz. Burada "sarhos", "alkolik" olarak gorulen insanlar tedavi olmamayi secip kendilerini bu sekilde avutan insanlar.
Tedavinin dezavantaji nedir?
Duygu bozuklugu durumuyla tedavi goruyorsaniz, ilk once devlete hakkinizda rapor duzenlenip gonderiliyor. Uzerinizdeki gayrimenkuller/araclar en yakin akrabaniza devrediliyor, ehliyetiniz gecersiz oluyor. Cocugunuz varsa vesayet en yakin kanuni gozetmene geciyor. Rapor olarak "sayko" ibaresi konuluyor. Askerden muaf oluyorsunuz. Tedavi sureci basliyor. Tr de oldugu gibi aylik baglanma, masabasi is verilmesi gibi bir sey soz konusu degil. Klinikten cikmaniz ancak doktor iznine bagli eger klinik disinda bir kavga cikarirsaniz, birini yaralarsaniz veya oldururseniz doktor sorumlu tutulacagi icin genelde klinik disina pek cikamiyorsunuz. ( yan komsumuz benzer bir sikayetten senenin buyuk bolumunu klinikte geciriyor ) Eger ise basvurursaniz, normal vatandastan farkli bir islem goruyorsunuz, alacagiz is genelde temizlik gorevi oluyor ve yaninizda bir-iki kisi daha oluyor siz calisirken. Ucret kismi ise 150-200 tl arasi. Hastaliga yakalanmadan once isterseniz universite bitirmis olun, devletin verebilecegi is bu sekilde ne yazik ki. Cunku memurluk vs gibi bir durumda zaten stres altinda olacaginizdan ya karsinizdakine kirici davranacaksiniz ya da kendi durumunuzu kotulestireceksiniz. Bu durumda sunu ornek gosterebilirim: kaza gecirip yurume yetenegini kaybeden bir futbolcu nasil ki futbol oynamaya devam edemiyorsa ve futbolcu olmak icin yaptigi basvurular reddediliyorsa, strese neden olabilecek isler de strese bagli raporu olan insanlara verilmiyor.
Diger engellilik durumunda ise, TR'deki normal engelli haklarina ek olarak is basvurularinda onceliginiz var. Bir is pozisyonu icin iki kisi basvurur da eger engelli kisi engelsiz ile ayni veya daha iyi egitime sahipse , engellinin alinmasi gerekiyor. Eşiniz engelliyse "bugun eşime bakmam gerekli" diyerek işten izin alabiliyorsunuz. Tabii belirli bir limiti var. Engelli eşiniz hastahaneye gidecek mesela siz götüreceksiniz işten o gun izinlisiniz.
Engellilik raporlarinda % degil, derece var. Yani 1. derece engelli, calisamaz. 2. derece sadece su islerde calisir ve şu hakları vardır. 3. derece şu işlerde.. vs.
Diğer ulkelerde yasayanlar da paylasirsa sevinirim.