Aşağıdaki yazıyı bizzat hazırladım. Yazıda, merak edilen tüm hususlara değinmeye çalıştım. Sizden ricam; lütfen yazıya göz atıp yanlışlık varsa ya da değinilmesi gereken başka hususlar varsa ve bunları bildirirseniz çok mutlu olurum.
Yazı linki: Engelliler için ÖTV ödemeden taşıt alma şartları
İster doğuştan olsun, ister sonradan; her bir engelli, diğerleri gibi yaşamak ve imkanlardan faydalanmak hakkına sahiptir. İşte devlet de bu gerekçeyle, engelli vatandaşları için pozitif ayrımcılık yapmakla yükümlüdür. Engellilere sağlanan indirimli otomobil alma hakkı da bunlardan birisidir. Peki ama ÖTV ödemeden araç satın almak için engellinin raporunun yüzde kaç olması gerekir? Engelli için araba alma şartları nelerdir?
Engelli ÖTV muafiyeti nedir?
ÖTV; özel tüketim vergisinin kısaltmasıdır. 4760 sayılı Kanunun ekinde yer alan 4 liste ile bazı ürünler belirlenmiş ve bunlar için çeşitli ÖTV oranları öngörülmüştür.
İşte motorlu taşıtlar da Kanuna ekli II sayılı listede tek tek sayılmış ve bunlar için ÖTV oranları belirlenmiştir.
Engelli ÖTV muafiyeti; belirli şartları sağlayan ve taşıt alacak olan engellilerden bu ÖTVnin hiç alınmaması demektir ve taşıt fiyatları ve ÖTV oranları düşünüldüğünde, bu sayede önemli miktarda kazanç elde edilebilmektedir.
Engelli ÖTV indirimi ve araç alımının yasal dayanakları
Birçok sitede, engellilerin hangi şartlarda ÖTV indiriminden faydalanabileceğine dair yazılar bulabilirsiniz. Ama bunların çoğunda mevzuatla ilgili hükümler yer almaz. Ben de sizi bu konuda sıkmayacağım. Ama ileride kontrol etmek ve değişiklik olup olmadığını öğrenmek isterseniz, bu mevzuat listesi işinize yarayacaktır.
Aşağıda, engellilerin indirimli araç almalarını sağlayan mevzuat isimlerini ve madde numaralarının bir listesini bulabilirsiniz:
- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun Diğer istisnalar başlıklı 7nci maddesinin 1. fıkrasının (2) numaralı bendi
- 26/4/2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01/05/2014 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Katma Değer Vergisi Genel - Uygulama Tebliğinin (II/E-1.1) bölümü
- Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği
Engellilerin araba alması için rapor oranı kaç olmalı?
Bu sorunun cevabını 4760 sayıl Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7nci maddesinde bulabiliriz. Buna göre; temel kural olarak, engellinin engel oranının en az % 90 olması gerekir.
Eğer engellinin rapor oranı %90 ya da daha fazla ise, hiçbir şart aranmaksızın ÖTV indiriminden faydalanmak mümkündür. Ancak buradaki temel kısıtlama, 5 yılda bir defa bu şekilde araç alımından faydalanılabilmesidir.
O halde; sağlık raporu oranı %90 ve üstünde olan engelliler için ÖTV ödemeyerek araç sahibi olmanın şartları şu şekilde özetlenebilir:
Motor silindir hacmine bakılmaksızın, hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 247.400 TLnin altında olan binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıt söz konusu olmalıdır. (İnternette bazı kaynaklarda 1.600 cc üstü arabalar için ÖTV muafiyetinin geçerli olmadığı yazıyor; ancak bu kural 2017de değişti ve 2018 yıl başından itibaren uygulanmıyor. Artık motor gücü sınırlaması yerine, BEDEL sınırlaması var).
Eşya taşımaya mahsus, van, panelvan, kamyonet, pick-up, vb. taşıtlar söz konusu ise bunların 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip olması gerekir.
Motor silindir hacmine bakılmaksızın motosikletler
Bunlardan birinin son 5 yılda ilk defa alınıyor olması gerekir.
Taşıtın özel tertibatlı olması ve malul veya engellinin taşıtı bizzat kullanması şartı ARANMAZ.
Rapor %90ın altındaysa da olabilir
ÖTV engelli indirimi şartları
Evet, yukarıda açıkça rapor oranının en az %90 olması gerektiğini söylemiştik. Bu oran, başka bir şarta ihtiyaç duymaksızın ÖTV indiriminden faydalanmak için gerekli olan en az orandır.
Halbuki, belli şartların sağlanması halinde, %90dan az olan raporlarda da engellilerin ÖTV indiriminden faydalanması mümkündür.
Bunun için şartlar şunlardır:
Yine yukarıda %90 ve üstü oranında engelli olanlar için belirtilen araçlar bu kapsamdadır.
Bu durumda taşıtın, engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibatlı olması ve malul veya engelli tarafından bizzat kullanılabilecek durumda olması şarttır.
Taşıtı hareket ettirici aksam olarak kabul edilenler; debriyaj, fren ve gaz pedalları ile vites koludur.
Aracın İlk alımından önce hareket ettirici aksamda sabitlenmiş bir şekilde özel tertibat yapılması gerekir ve yapılan özel tertibatın kişinin engelliliğiyle uyumlu olması da zorunludur.
Örneğin; sol el ve/veya kolda engelliliği bulunanların, taşıtta hareket ettirici aksam sayılan manuel vites kolunu engelliliğe uygun olarak direksiyona monte ettirmesi ve benzeri şekilde tadilat yaptırması veya taşıtın fabrika çıkışında vitesin direksiyonun sağ tarafına sabitlenmiş olması gibi haller hareket ettirici aksamda özel tertibat olarak kabul edilir.
Örneğin; Direksiyona topuz takılması, engelin bulunduğu taraftaki silecek kolu, sinyal, cam silecek kumandası, dörtlü flaşör, ön-arka cam su fıskiyesi, korna ve kontak gibi düzeneklerin diğer tarafa alınması veya direksiyon simidine monte edilmesi ve benzeri tadilatlar taşıtı hareket ettirici aksamda özel tertibat kapsamında DEĞERLENDİRİLMEZ.
Taşıtın otomatik vitesli olması, engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılması şartının aranmasına engel değildir. Dolayısıyla otomatik vitesli taşıtların hareket ettirici aksamında da kişinin engelliliğine uygun olarak sabitlenmiş özel tertibat yaptırılması gerekmektedir. Örneğin, sağ ayağı ampute olan bir engellinin, fren ve gaz pedalında özel tertibat yaptırmadan otomatik vitesli taşıtı kullanması mümkün olmadığından, ancak anılan tertibatın yaptırılması halinde otomatik vitesli bir taşıt bakımından istisnadan faydalanılabilir.
Manuel vitesli bir taşıtı vites kolunda ve/veya debriyaj pedalında sabitlenmiş özel tertibat yaptırmadan kullanamayacak durumda olan engelliler bakımından, otomatik vitesli taşıtlar, özel tertibatlı taşıt olarak kabul edilir.
Engellilik durumunun tevsikinde ibrazı zorunlu olan engelli sağlık kurulu raporu, maluliyeti veya engelliliği ile sadece özel tertibat yaptırılan taşıtların (veya engelliliği ile başkaca hareket ettirici özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın otomatik vitesli taşıtların) kullanılabileceğine dair değerlendirmeyi içermeli ya da bu hususun anlaşılabilmesini sağlayacak şekilde açık olmalıdır.
Ayrıca engellilik durumu, ilk iktisabı yapılacak taşıtın hareket ettirici aksamında tadilat yaptırılmasını gerektirecek nitelikte olmalıdır. Örneğin, sağ veya sol el parmaklardan herhangi bir ya da birkaçının olmamasına rağmen vitesin değiştirilmesine engel, vites kolunda tadilat yaptırılmasını gerektirecek bir durumun bulunmaması halinde manuel veya otomatik vitesli taşıt alımında istisna uygulanmaz.
ÖTV istisnası için engelli raporunda olması gerekenler
Rapor oranı ister %90 ve üstünde olsun, isterse %90 altında; sağlık raporunun belli şartları sağlaması gerekir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Engellilik derecesinin %90 veya daha fazla olduğu durumda; yetkili sağlık kuruluşundan alınmış ve engel oranını gösterir engelli sağlık kurulu raporunun aslı veya noter onaylı örneği aracın alınacağı bayiye verilir.
Engellilik derecesinin %90ın altında olduğu durumlarda ise; yetkili sağlık kurulundan alınan engelli raporunun hem engel oranını göstermesi hem de özel tertibatlı veya özel tertibat yaptırılan taşıtların maluliyeti veya engelliliği ile kullanabileceğine dair bilgiyi içermesi gerekir. Bu sağlık raporu da araç bayine verilir.
Rapor verildikten sonra araç bayi; engellinin daha önce bu istisnadan yararlanıp yararlanmadığını, yararlanmış ise istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıl geçip geçmediğini, Gelir İdaresi Başkanlığı web adresinde yer alan İnternet Vergi Dairesi/Sorgulamalar/Engellilik İstisnası Bilgileri bölümünden sorgular.
Engelli araç alma süresi 5 yıl
Yukarıda bahsettiğimiz şekilde ÖTV ödemeden araç alma hakkından engelliler her 5 yılda bir kez faydalanabilir. Yani bir kez bu şekilde araç alan engelli, bir daha 5 yıl boyunca ÖTV istisnasından faydalanarak araç alamaz.
Hatta bu engelli, istisnadan faydalanarak ÖTV ödemeden aldığı aracını, 5 yıl içinde devretse ve bu devir sırasında da ödemediği eski ÖTVyi beyan ederek bizzat ödese bile, yine de 5 yıl geçmeden bir daha bu haktan faydalanamaz.
Engelli 5 yıl geçtikten sonra bu haktan yeniden faydalanmak istese ve yeni bir araç alacak olsa, bunun için elindeki taşıtını satması ya da devretmesi gerekmez. Yani daha önce ÖTV ödenmeden alınan araç üzerineyken, 5 yıl geçtikten sonra bir tane daha alınması mümkündür.
Diyelim ki; engelli vatandaş ÖTV ödemeyerek araç aldı ve 1 sene sonra araçta bulunan bir ayıp nedeniyle ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri gereğince aracı iade etti. Bu vatandaşa yeni bir araç verildi. Bu durumda, 5 yıllık sürenin başlangıcı, yeni alınan taşıtın ilk alındığı tarihinden itibaren başlayacaktır.
ÖTV muafiyetinde raporla ilgili bilinmesi gerekenler
Malul veya engellinin, birden fazla engelli sağlık kurulu raporunun bulunması halinde, en son tarihli rapor bu uygulamada dikkate alınır.
Rapor süresiz ise bir sıkıntı olmaz. Ama rapor süreliyse; raporun taşıt alımı için kullanılacağı tarih itibariyle, raporun bitiş tarihine en az 6 ay veya daha çok süre kalmış olmalıdır. Süreli raporlara dayanılarak istisnadan yararlanılması halinde, raporun süre bitiminde ÖTV istisnasının devamı için yeni rapor istenemez.
Engelli aracını kim kullanabilir?
Engelli aracının kullanımı ile ilgili 2 temel kural vardır:
İlk olarak araç, mümkünse bizzat engelli kişi tarafından kullanılmalıdır.
İkinci olarak ise; engelli kişinin taşıtı bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde ise sürekli olarak istifadesine sunulması gerekmektedir,
Yukarıdan da anlaşılacağı üzere; asıl olan, engellinin aracı bizzat kullanmasıdır. Ama bu mümkün değilse bile, yine onun istifadesine yani kullanımına sunulması gerekmektedir.
Eğer engellinin engel oranı %90 ve üzerindeyse ve aracın özel tertibatı yoksa; Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 53/ç maddesi gereğince araç ancak araç sahibi engelli kişinin eşi, kanuni mümessili ile üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri akrabalarınca ya da noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılabilir.
Bir başka deyişle araç; öyle ya da böyle ENGELLİYE HİZMET ETMELİDİR. Eğer aracın bu temel şarta uymadığı tespit edilirse, alınmayan ÖTV faiziyle ve gecikme cezasıyla birlikte tahsil edilir.
Ayrıca engelli oranı %90 altında olduğu için, araca yaptırılan hareket ettirici aksamın, sonradan söküldüğünün tespit edilmesi halinde de aynı şekilde ÖTV tahsil edilir.
Ama 5 yıl geçtikten sonra artık aracı kimin kullandığının ya da hareket edici akşamların sökülüp sökülmediğinin önemi kalmaz. Bunlara dair tespit yapılsa bile, artık ÖTVnin tahsil edilmesi mümkün olmayacaktır.
Engelli aracının 5 yıl dolmadan satışı
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15inci maddesinde göre; ÖTV ödemeden aracı alan engelli, 5 yıl içinde aracını satarsa ya da devrederse, alınmayan ÖTV bu kez alınır. Bunun tek istisnası, aracın veraset yoluyla intikal etmesi; yani miras kalmış olmasıdır.
Ancak 5 yıl dolduktan sonra kişi taşıtını dilediği gibi satabilir yada devredebilir ve ÖTV ödemesi de gerekmez.
Engelli aracı pert olursa ne olur?
Bildiğiniz gibi, ÖTV muafiyetinden faydalanarak araç alan kişinin bu haktan yararlanması için 5 yıl daha beklemesi gerekir.
Ama taşıt; deprem, heyelan, sel, yangın veya KAZA sonucu kullanılamaz hale gelirse yani perte ayrılır ve hurdaya çıkarsa; artık 5 yıllık süre beklenmeden de, alınacak yeni araç için ÖTV muafiyetinden faydalanmak mümkündür.
Taşıt alımında engellilere KDV indirimi var mı?
Yukarıda ÖTV muafiyetinden bahsettik. Ancak binek otomobilleri dahil diğer kara nakil vasıtaları KDVden istisna tutulmamıştır ve engellilere uygulanacak bir KDV indirimi ya da muafiyeti yoktur.
ÖTV tutarı ne kadar?
Motorlu taşıtlarda ÖTV oranı araçtan araca göre değişmektedir ve peşin bir oran ya da tutar vermek mümkün değildir.
Bu konuda en doğru ve güncel bilgiyi, oranlar sürekli değiştiği için, Gelir İdaresi Başkanlığının web sitesi olan https://www.gib.gov.tr/ üzerinden görebilirsiniz.
SONUÇ
Engeliniz varsa ve kendiniz için ya da engelli bir yakınınız için ÖTV ödemeden taşıt almak istiyorsanız; öncelikle bakmanız gereken husus, engelli rapor oranının yüzde kaç olduğudur:
Rapor oranı %90 ve üstü ise, bu kişiler araçlarda hiçbir özel tertibat ve düzenleme vb. şartlar aranmaksızın ÖTV ödemeden araç sahibi olabilir.
Rapor oranı %89 ve altında olanlar ise (engel oranı %5 bile olabilir), ancak ve ancak ARAÇTA engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibatlı olması ve malul veya aracın engelli tarafından bizzat kullanılabilecek durumda olması şartıyla ÖTV ödenmeden taşıt alınabilir.
Raporun %90ın altında olması halinin kafa karıştırıcı olduğunun farkındayım. Ancak buna ilişkin örnekleri yukarıda tek tek verdim ve incelemenizi tavsiye ederim.
Ayrıca engelli aracını kimin kullanabileceği, ÖTV muafiyetinden kaç yılda bir faydalanılabileceği ve diğer tüm hususlara yazımızdaki ilgili bölümlerden ulaşabilirsiniz.
Önemli not: İnternetteki kaynakların çoğunda, ÖTV muafiyeti için 1.600 cc motor gücü sınırlaması olduğu yazıyor. Halbuki bu sınırlama 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren uygulanmıyor. Engelli isterse 3.000 cc araba da alabilir. Artık bunun yerine BEDEL sınırlaması var. 2019 yılı için üst sınır 247.400 TL.
Yazı linki: Engelliler için ÖTV ödemeden taşıt alma şartları
İster doğuştan olsun, ister sonradan; her bir engelli, diğerleri gibi yaşamak ve imkanlardan faydalanmak hakkına sahiptir. İşte devlet de bu gerekçeyle, engelli vatandaşları için pozitif ayrımcılık yapmakla yükümlüdür. Engellilere sağlanan indirimli otomobil alma hakkı da bunlardan birisidir. Peki ama ÖTV ödemeden araç satın almak için engellinin raporunun yüzde kaç olması gerekir? Engelli için araba alma şartları nelerdir?
Engelli ÖTV muafiyeti nedir?
ÖTV; özel tüketim vergisinin kısaltmasıdır. 4760 sayılı Kanunun ekinde yer alan 4 liste ile bazı ürünler belirlenmiş ve bunlar için çeşitli ÖTV oranları öngörülmüştür.
İşte motorlu taşıtlar da Kanuna ekli II sayılı listede tek tek sayılmış ve bunlar için ÖTV oranları belirlenmiştir.
Engelli ÖTV muafiyeti; belirli şartları sağlayan ve taşıt alacak olan engellilerden bu ÖTVnin hiç alınmaması demektir ve taşıt fiyatları ve ÖTV oranları düşünüldüğünde, bu sayede önemli miktarda kazanç elde edilebilmektedir.
Engelli ÖTV indirimi ve araç alımının yasal dayanakları
Birçok sitede, engellilerin hangi şartlarda ÖTV indiriminden faydalanabileceğine dair yazılar bulabilirsiniz. Ama bunların çoğunda mevzuatla ilgili hükümler yer almaz. Ben de sizi bu konuda sıkmayacağım. Ama ileride kontrol etmek ve değişiklik olup olmadığını öğrenmek isterseniz, bu mevzuat listesi işinize yarayacaktır.
Aşağıda, engellilerin indirimli araç almalarını sağlayan mevzuat isimlerini ve madde numaralarının bir listesini bulabilirsiniz:
- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun Diğer istisnalar başlıklı 7nci maddesinin 1. fıkrasının (2) numaralı bendi
- 26/4/2014 tarih ve 28983 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 01/05/2014 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Katma Değer Vergisi Genel - Uygulama Tebliğinin (II/E-1.1) bölümü
- Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği
Engellilerin araba alması için rapor oranı kaç olmalı?
Bu sorunun cevabını 4760 sayıl Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7nci maddesinde bulabiliriz. Buna göre; temel kural olarak, engellinin engel oranının en az % 90 olması gerekir.
Eğer engellinin rapor oranı %90 ya da daha fazla ise, hiçbir şart aranmaksızın ÖTV indiriminden faydalanmak mümkündür. Ancak buradaki temel kısıtlama, 5 yılda bir defa bu şekilde araç alımından faydalanılabilmesidir.
O halde; sağlık raporu oranı %90 ve üstünde olan engelliler için ÖTV ödemeyerek araç sahibi olmanın şartları şu şekilde özetlenebilir:
Motor silindir hacmine bakılmaksızın, hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 247.400 TLnin altında olan binek otomobil, panelvan, pick-up, arazi taşıtı, ATV, jeep, steyşın vagon, vb. taşıt söz konusu olmalıdır. (İnternette bazı kaynaklarda 1.600 cc üstü arabalar için ÖTV muafiyetinin geçerli olmadığı yazıyor; ancak bu kural 2017de değişti ve 2018 yıl başından itibaren uygulanmıyor. Artık motor gücü sınırlaması yerine, BEDEL sınırlaması var).
Eşya taşımaya mahsus, van, panelvan, kamyonet, pick-up, vb. taşıtlar söz konusu ise bunların 2800 cm³ veya altında motor silindir hacmine sahip olması gerekir.
Motor silindir hacmine bakılmaksızın motosikletler
Bunlardan birinin son 5 yılda ilk defa alınıyor olması gerekir.
Taşıtın özel tertibatlı olması ve malul veya engellinin taşıtı bizzat kullanması şartı ARANMAZ.
Rapor %90ın altındaysa da olabilir
ÖTV engelli indirimi şartları
Evet, yukarıda açıkça rapor oranının en az %90 olması gerektiğini söylemiştik. Bu oran, başka bir şarta ihtiyaç duymaksızın ÖTV indiriminden faydalanmak için gerekli olan en az orandır.
Halbuki, belli şartların sağlanması halinde, %90dan az olan raporlarda da engellilerin ÖTV indiriminden faydalanması mümkündür.
Bunun için şartlar şunlardır:
Yine yukarıda %90 ve üstü oranında engelli olanlar için belirtilen araçlar bu kapsamdadır.
Bu durumda taşıtın, engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibatlı olması ve malul veya engelli tarafından bizzat kullanılabilecek durumda olması şarttır.
Taşıtı hareket ettirici aksam olarak kabul edilenler; debriyaj, fren ve gaz pedalları ile vites koludur.
Aracın İlk alımından önce hareket ettirici aksamda sabitlenmiş bir şekilde özel tertibat yapılması gerekir ve yapılan özel tertibatın kişinin engelliliğiyle uyumlu olması da zorunludur.
Örneğin; sol el ve/veya kolda engelliliği bulunanların, taşıtta hareket ettirici aksam sayılan manuel vites kolunu engelliliğe uygun olarak direksiyona monte ettirmesi ve benzeri şekilde tadilat yaptırması veya taşıtın fabrika çıkışında vitesin direksiyonun sağ tarafına sabitlenmiş olması gibi haller hareket ettirici aksamda özel tertibat olarak kabul edilir.
Örneğin; Direksiyona topuz takılması, engelin bulunduğu taraftaki silecek kolu, sinyal, cam silecek kumandası, dörtlü flaşör, ön-arka cam su fıskiyesi, korna ve kontak gibi düzeneklerin diğer tarafa alınması veya direksiyon simidine monte edilmesi ve benzeri tadilatlar taşıtı hareket ettirici aksamda özel tertibat kapsamında DEĞERLENDİRİLMEZ.
Taşıtın otomatik vitesli olması, engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılması şartının aranmasına engel değildir. Dolayısıyla otomatik vitesli taşıtların hareket ettirici aksamında da kişinin engelliliğine uygun olarak sabitlenmiş özel tertibat yaptırılması gerekmektedir. Örneğin, sağ ayağı ampute olan bir engellinin, fren ve gaz pedalında özel tertibat yaptırmadan otomatik vitesli taşıtı kullanması mümkün olmadığından, ancak anılan tertibatın yaptırılması halinde otomatik vitesli bir taşıt bakımından istisnadan faydalanılabilir.
Manuel vitesli bir taşıtı vites kolunda ve/veya debriyaj pedalında sabitlenmiş özel tertibat yaptırmadan kullanamayacak durumda olan engelliler bakımından, otomatik vitesli taşıtlar, özel tertibatlı taşıt olarak kabul edilir.
Engellilik durumunun tevsikinde ibrazı zorunlu olan engelli sağlık kurulu raporu, maluliyeti veya engelliliği ile sadece özel tertibat yaptırılan taşıtların (veya engelliliği ile başkaca hareket ettirici özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın otomatik vitesli taşıtların) kullanılabileceğine dair değerlendirmeyi içermeli ya da bu hususun anlaşılabilmesini sağlayacak şekilde açık olmalıdır.
Ayrıca engellilik durumu, ilk iktisabı yapılacak taşıtın hareket ettirici aksamında tadilat yaptırılmasını gerektirecek nitelikte olmalıdır. Örneğin, sağ veya sol el parmaklardan herhangi bir ya da birkaçının olmamasına rağmen vitesin değiştirilmesine engel, vites kolunda tadilat yaptırılmasını gerektirecek bir durumun bulunmaması halinde manuel veya otomatik vitesli taşıt alımında istisna uygulanmaz.
ÖTV istisnası için engelli raporunda olması gerekenler
Rapor oranı ister %90 ve üstünde olsun, isterse %90 altında; sağlık raporunun belli şartları sağlaması gerekir. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Engellilik derecesinin %90 veya daha fazla olduğu durumda; yetkili sağlık kuruluşundan alınmış ve engel oranını gösterir engelli sağlık kurulu raporunun aslı veya noter onaylı örneği aracın alınacağı bayiye verilir.
Engellilik derecesinin %90ın altında olduğu durumlarda ise; yetkili sağlık kurulundan alınan engelli raporunun hem engel oranını göstermesi hem de özel tertibatlı veya özel tertibat yaptırılan taşıtların maluliyeti veya engelliliği ile kullanabileceğine dair bilgiyi içermesi gerekir. Bu sağlık raporu da araç bayine verilir.
Rapor verildikten sonra araç bayi; engellinin daha önce bu istisnadan yararlanıp yararlanmadığını, yararlanmış ise istisnadan yararlandığı tarihten itibaren 5 yıl geçip geçmediğini, Gelir İdaresi Başkanlığı web adresinde yer alan İnternet Vergi Dairesi/Sorgulamalar/Engellilik İstisnası Bilgileri bölümünden sorgular.
Engelli araç alma süresi 5 yıl
Yukarıda bahsettiğimiz şekilde ÖTV ödemeden araç alma hakkından engelliler her 5 yılda bir kez faydalanabilir. Yani bir kez bu şekilde araç alan engelli, bir daha 5 yıl boyunca ÖTV istisnasından faydalanarak araç alamaz.
Hatta bu engelli, istisnadan faydalanarak ÖTV ödemeden aldığı aracını, 5 yıl içinde devretse ve bu devir sırasında da ödemediği eski ÖTVyi beyan ederek bizzat ödese bile, yine de 5 yıl geçmeden bir daha bu haktan faydalanamaz.
Engelli 5 yıl geçtikten sonra bu haktan yeniden faydalanmak istese ve yeni bir araç alacak olsa, bunun için elindeki taşıtını satması ya da devretmesi gerekmez. Yani daha önce ÖTV ödenmeden alınan araç üzerineyken, 5 yıl geçtikten sonra bir tane daha alınması mümkündür.
Diyelim ki; engelli vatandaş ÖTV ödemeyerek araç aldı ve 1 sene sonra araçta bulunan bir ayıp nedeniyle ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri gereğince aracı iade etti. Bu vatandaşa yeni bir araç verildi. Bu durumda, 5 yıllık sürenin başlangıcı, yeni alınan taşıtın ilk alındığı tarihinden itibaren başlayacaktır.
ÖTV muafiyetinde raporla ilgili bilinmesi gerekenler
Malul veya engellinin, birden fazla engelli sağlık kurulu raporunun bulunması halinde, en son tarihli rapor bu uygulamada dikkate alınır.
Rapor süresiz ise bir sıkıntı olmaz. Ama rapor süreliyse; raporun taşıt alımı için kullanılacağı tarih itibariyle, raporun bitiş tarihine en az 6 ay veya daha çok süre kalmış olmalıdır. Süreli raporlara dayanılarak istisnadan yararlanılması halinde, raporun süre bitiminde ÖTV istisnasının devamı için yeni rapor istenemez.
Engelli aracını kim kullanabilir?
Engelli aracının kullanımı ile ilgili 2 temel kural vardır:
İlk olarak araç, mümkünse bizzat engelli kişi tarafından kullanılmalıdır.
İkinci olarak ise; engelli kişinin taşıtı bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde ise sürekli olarak istifadesine sunulması gerekmektedir,
Yukarıdan da anlaşılacağı üzere; asıl olan, engellinin aracı bizzat kullanmasıdır. Ama bu mümkün değilse bile, yine onun istifadesine yani kullanımına sunulması gerekmektedir.
Eğer engellinin engel oranı %90 ve üzerindeyse ve aracın özel tertibatı yoksa; Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 53/ç maddesi gereğince araç ancak araç sahibi engelli kişinin eşi, kanuni mümessili ile üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri akrabalarınca ya da noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılabilir.
Bir başka deyişle araç; öyle ya da böyle ENGELLİYE HİZMET ETMELİDİR. Eğer aracın bu temel şarta uymadığı tespit edilirse, alınmayan ÖTV faiziyle ve gecikme cezasıyla birlikte tahsil edilir.
Ayrıca engelli oranı %90 altında olduğu için, araca yaptırılan hareket ettirici aksamın, sonradan söküldüğünün tespit edilmesi halinde de aynı şekilde ÖTV tahsil edilir.
Ama 5 yıl geçtikten sonra artık aracı kimin kullandığının ya da hareket edici akşamların sökülüp sökülmediğinin önemi kalmaz. Bunlara dair tespit yapılsa bile, artık ÖTVnin tahsil edilmesi mümkün olmayacaktır.
Engelli aracının 5 yıl dolmadan satışı
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15inci maddesinde göre; ÖTV ödemeden aracı alan engelli, 5 yıl içinde aracını satarsa ya da devrederse, alınmayan ÖTV bu kez alınır. Bunun tek istisnası, aracın veraset yoluyla intikal etmesi; yani miras kalmış olmasıdır.
Ancak 5 yıl dolduktan sonra kişi taşıtını dilediği gibi satabilir yada devredebilir ve ÖTV ödemesi de gerekmez.
Engelli aracı pert olursa ne olur?
Bildiğiniz gibi, ÖTV muafiyetinden faydalanarak araç alan kişinin bu haktan yararlanması için 5 yıl daha beklemesi gerekir.
Ama taşıt; deprem, heyelan, sel, yangın veya KAZA sonucu kullanılamaz hale gelirse yani perte ayrılır ve hurdaya çıkarsa; artık 5 yıllık süre beklenmeden de, alınacak yeni araç için ÖTV muafiyetinden faydalanmak mümkündür.
Taşıt alımında engellilere KDV indirimi var mı?
Yukarıda ÖTV muafiyetinden bahsettik. Ancak binek otomobilleri dahil diğer kara nakil vasıtaları KDVden istisna tutulmamıştır ve engellilere uygulanacak bir KDV indirimi ya da muafiyeti yoktur.
ÖTV tutarı ne kadar?
Motorlu taşıtlarda ÖTV oranı araçtan araca göre değişmektedir ve peşin bir oran ya da tutar vermek mümkün değildir.
Bu konuda en doğru ve güncel bilgiyi, oranlar sürekli değiştiği için, Gelir İdaresi Başkanlığının web sitesi olan https://www.gib.gov.tr/ üzerinden görebilirsiniz.
SONUÇ
Engeliniz varsa ve kendiniz için ya da engelli bir yakınınız için ÖTV ödemeden taşıt almak istiyorsanız; öncelikle bakmanız gereken husus, engelli rapor oranının yüzde kaç olduğudur:
Rapor oranı %90 ve üstü ise, bu kişiler araçlarda hiçbir özel tertibat ve düzenleme vb. şartlar aranmaksızın ÖTV ödemeden araç sahibi olabilir.
Rapor oranı %89 ve altında olanlar ise (engel oranı %5 bile olabilir), ancak ve ancak ARAÇTA engelliliğe uygun hareket ettirici özel tertibatlı olması ve malul veya aracın engelli tarafından bizzat kullanılabilecek durumda olması şartıyla ÖTV ödenmeden taşıt alınabilir.
Raporun %90ın altında olması halinin kafa karıştırıcı olduğunun farkındayım. Ancak buna ilişkin örnekleri yukarıda tek tek verdim ve incelemenizi tavsiye ederim.
Ayrıca engelli aracını kimin kullanabileceği, ÖTV muafiyetinden kaç yılda bir faydalanılabileceği ve diğer tüm hususlara yazımızdaki ilgili bölümlerden ulaşabilirsiniz.
Önemli not: İnternetteki kaynakların çoğunda, ÖTV muafiyeti için 1.600 cc motor gücü sınırlaması olduğu yazıyor. Halbuki bu sınırlama 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren uygulanmıyor. Engelli isterse 3.000 cc araba da alabilir. Artık bunun yerine BEDEL sınırlaması var. 2019 yılı için üst sınır 247.400 TL.
