25 Ocak 2013’te yürürlüğe giren 2022 Yönetmeliğine göre, yaşanılan hanede tek bir sigortalı çalışan ya da emekli varsa; kolay kolay hiçbir engelli, yaşlı ve engelli yakını 2022 aylığı alamaz. Alıyorsa da durumu yeniden incelendiğinde aylığı kesilir. Bu durumda olan binlerce kişinin aylığı tehlikede!
İsterseniz haneleri kişi sayısına göre değerlendirelim, bir tek çalışanın olduğunu ve sadece bu kişinin geliri olduğunu varsayalım ve duruma yakından bakalım. Durumun vehametini görmek açısından bir örnek üzerinden gidelim ve örnek bir hikaye yazalım. Karakterimizin adı % 50 özürlü sağlık kurulu raporuna sahip Murat olsun.
Murat, 18 yaşını doldurmuş, iş bulamamış, hanesinde ailesiyle yaşıyor. Murat sigortalı değil. Üstünde kendine ait aylık 119,61 lirayı geçen bir geliri yok. İsteğe bağlı prim yatırmıyor ve 5510 Sayılı Kanun, 60/1 (g) kapsamında Genel Sağlık Sigortalı değil. 2022 aylığı hak sahipliğine engel bir durumu yok yani. Eğer aksi olsaydı bu durumda Murat’ın muhtaçlığı araştırılmadan, 2022 aylığı talebi reddedilecekti.
Murat’ın 2022 aylığı hak sahipliğine engel bir durumu olmadığına göre devam edelim.
Evet, bunda da Murat’ın hanesindeki kişi başına düşen aylık gelire göre muhtaçlığı sorgulanacak. Eğer Murat’ın hanesinde kişi başına düşen aylık gelir, 119,61 Lirayı geçerse Murat 2022 aylığı alamayacak/kesilecek. Sadece bu da değil. Eğer Murat’ın hanesindeki tüm harcamaların aylık ortalaması, hanenin aylık gelir ortalamasını geçiyorsa aradaki fark da gelire eklenecektir.
Diyelim ki Murat’ın hanesinin aylık gelir ortalaması 500 Lira, hanenin aylık harcalama ortalaması ise 600 Lira. Bu durumda aradaki fark, gelire eklenecek ve böylece hanenin aylık gelir ortalaması 600 Lira kabul edilecektir. Yönetmelik böyle söylüyor çünkü.
Ama biz örnek hikayemizde harcamaların da gelirin altında olduğunu varsayacağız. Çünkü yapmak istediğimiz şey hanede tek bir çalışan varsa, Murat 2022 aylığı alabilir mi alamaz mı? Tüm diğer kriterleri olumlu sayıp sadece bu açıdan bakacağız meseleye.
O yüzden Murat’ın evi kira olacak. Hanede araç olmayacak. Tarla, arazi, dükkan, bankada para, servet, burs, yardım, herhangi başka bir aylık da söz konusu olmayacak bu hanede. Bunlar ayrı bir yazı konusu.
Evet, Murat’ın hanesinde sorgulanacak tek bir kriter bıraktık o da sadece hanesinde çalışan bir yakınının olması. Bakalım bu durumda Murat 2022 aylığı kaç kişilik bir hanede alabilecek?
Murat’ın kimsesi yok. Sadece annesiyle yaşıyor. Annesi dul aylığı alıyor. Bu durumda Murat, 2022 aylığı alamaz, alıyorsa da aylığı kesilir. Çünkü hanede 2 kişiler ve kişi başına düşen aylık gelir 119.61 Lirayı geçiyor. Murat’ın 2022 aylığı alması için 2 kişilik bir hanenin aylık gelir ortalaması, 238 Lira’yı geçmemelidir. Dolayısıyla bu hanede asgari ücretle çalışan olmaması lazım.
Murat anne ve babasıyla yaşıyor. Babası pazarcılık yapıyor ve ayda 400 Lira kazanıyor. Murat aylık alamaz alıyorsa da aylığı kesilir. Çünkü 3 kişiler ve kişi başına düşen aylık miktar, 119,61 Lirayı geçiyor. Murat’ın 3 kişilik bir hanede aylık alabilmesı için hanenin aylık gelir ve harcalamarının ortalaması, 357 Lirayı geçmemesi lazım. Bu hanede asgari ücretle çalışan olduğunda Murat aylık alamaz.
Murat’ı 4 kişilik bir hanede düşünelim. Bu hanenin aylık gelir ve harcalamalarının ortalaması 476 lirayı geçmemelidir. Bu hanede bir kişi asgari ücretle çalışsın Murat aylık alamaz. Evde bir kişi çalışacaksa o da 476 Liradan az bir parayla çalışıyor olmalı.
Murat , 5 kişilik bir hanede olsun ve hanede bir sigortalı çalışan olsun. Murat aylık alamaz, alıyorsa da aylığı kesilir. Bu evin harcamalarının ve gelirlerinin aylık ortalaması 595 lirayı geçmemelidir. Diyelim ki bu hanenin aylık harcamaları 600 lira, geliri 500 lira tespit edildi. Aradaki fark gelire eklenir ve hane gelir toplamı 600 Lira kabul edilir. Bu durumda kişi başına düşen aylık gelir 119,61 Lirayı geçtiğinden Murat bu hanenin şartlarında aylık alamaz.
Murat’ı 6 kişilik haneye yerleştirelim. Bu hanenin aylık gelirinin ve harcamalarının ortalaması 714 Lirayı geçmemelidir. Diyelim ki bu hanede 700 liraya çalışan biri var. Fakat aylık harcamaları 750 tespit edildi. Aradaki fark gelire eklenir ve bu durumda kişi başına düşen aylık gelir 119,61 Lirayı geçeceğinden Murat aylık alamaz.
İsterseniz biz 10 kişilik ailede yaşatalım Murat’ı böyle olmayacak. Bu hanenin gelirlerinin ve gider lerinin aylık ortalaması 1190 Lirayı geçmemeli. Bir kişi çalışsın burada, o da yaşlı babası olsun. Hadi aylığı da 900 olsun. Hanenin harrcamaları da 1190 lirayı geçmesin! Bir de harcamaları yüksek tutup aradaki farkı gelire ekletmeyelim. Dolayısıyla bu hanenin gelir ve giderinin aylık ortalamasını 1190 liradan az tutalım ve hanede bir çalışan olmasına rağmen Murat şu 2022 aylığını alsın artık diyelim.
İşte Muratlar için 2022 Yönetmeliği böyle diyor!
İsterseniz haneleri kişi sayısına göre değerlendirelim, bir tek çalışanın olduğunu ve sadece bu kişinin geliri olduğunu varsayalım ve duruma yakından bakalım. Durumun vehametini görmek açısından bir örnek üzerinden gidelim ve örnek bir hikaye yazalım. Karakterimizin adı % 50 özürlü sağlık kurulu raporuna sahip Murat olsun.
Murat, 18 yaşını doldurmuş, iş bulamamış, hanesinde ailesiyle yaşıyor. Murat sigortalı değil. Üstünde kendine ait aylık 119,61 lirayı geçen bir geliri yok. İsteğe bağlı prim yatırmıyor ve 5510 Sayılı Kanun, 60/1 (g) kapsamında Genel Sağlık Sigortalı değil. 2022 aylığı hak sahipliğine engel bir durumu yok yani. Eğer aksi olsaydı bu durumda Murat’ın muhtaçlığı araştırılmadan, 2022 aylığı talebi reddedilecekti.
Murat’ın 2022 aylığı hak sahipliğine engel bir durumu olmadığına göre devam edelim.
Evet, bunda da Murat’ın hanesindeki kişi başına düşen aylık gelire göre muhtaçlığı sorgulanacak. Eğer Murat’ın hanesinde kişi başına düşen aylık gelir, 119,61 Lirayı geçerse Murat 2022 aylığı alamayacak/kesilecek. Sadece bu da değil. Eğer Murat’ın hanesindeki tüm harcamaların aylık ortalaması, hanenin aylık gelir ortalamasını geçiyorsa aradaki fark da gelire eklenecektir.
Diyelim ki Murat’ın hanesinin aylık gelir ortalaması 500 Lira, hanenin aylık harcalama ortalaması ise 600 Lira. Bu durumda aradaki fark, gelire eklenecek ve böylece hanenin aylık gelir ortalaması 600 Lira kabul edilecektir. Yönetmelik böyle söylüyor çünkü.
Ama biz örnek hikayemizde harcamaların da gelirin altında olduğunu varsayacağız. Çünkü yapmak istediğimiz şey hanede tek bir çalışan varsa, Murat 2022 aylığı alabilir mi alamaz mı? Tüm diğer kriterleri olumlu sayıp sadece bu açıdan bakacağız meseleye.
O yüzden Murat’ın evi kira olacak. Hanede araç olmayacak. Tarla, arazi, dükkan, bankada para, servet, burs, yardım, herhangi başka bir aylık da söz konusu olmayacak bu hanede. Bunlar ayrı bir yazı konusu.
Evet, Murat’ın hanesinde sorgulanacak tek bir kriter bıraktık o da sadece hanesinde çalışan bir yakınının olması. Bakalım bu durumda Murat 2022 aylığı kaç kişilik bir hanede alabilecek?
Murat’ın kimsesi yok. Sadece annesiyle yaşıyor. Annesi dul aylığı alıyor. Bu durumda Murat, 2022 aylığı alamaz, alıyorsa da aylığı kesilir. Çünkü hanede 2 kişiler ve kişi başına düşen aylık gelir 119.61 Lirayı geçiyor. Murat’ın 2022 aylığı alması için 2 kişilik bir hanenin aylık gelir ortalaması, 238 Lira’yı geçmemelidir. Dolayısıyla bu hanede asgari ücretle çalışan olmaması lazım.
Murat anne ve babasıyla yaşıyor. Babası pazarcılık yapıyor ve ayda 400 Lira kazanıyor. Murat aylık alamaz alıyorsa da aylığı kesilir. Çünkü 3 kişiler ve kişi başına düşen aylık miktar, 119,61 Lirayı geçiyor. Murat’ın 3 kişilik bir hanede aylık alabilmesı için hanenin aylık gelir ve harcalamarının ortalaması, 357 Lirayı geçmemesi lazım. Bu hanede asgari ücretle çalışan olduğunda Murat aylık alamaz.
Murat’ı 4 kişilik bir hanede düşünelim. Bu hanenin aylık gelir ve harcalamalarının ortalaması 476 lirayı geçmemelidir. Bu hanede bir kişi asgari ücretle çalışsın Murat aylık alamaz. Evde bir kişi çalışacaksa o da 476 Liradan az bir parayla çalışıyor olmalı.
Murat , 5 kişilik bir hanede olsun ve hanede bir sigortalı çalışan olsun. Murat aylık alamaz, alıyorsa da aylığı kesilir. Bu evin harcamalarının ve gelirlerinin aylık ortalaması 595 lirayı geçmemelidir. Diyelim ki bu hanenin aylık harcamaları 600 lira, geliri 500 lira tespit edildi. Aradaki fark gelire eklenir ve hane gelir toplamı 600 Lira kabul edilir. Bu durumda kişi başına düşen aylık gelir 119,61 Lirayı geçtiğinden Murat bu hanenin şartlarında aylık alamaz.
Murat’ı 6 kişilik haneye yerleştirelim. Bu hanenin aylık gelirinin ve harcamalarının ortalaması 714 Lirayı geçmemelidir. Diyelim ki bu hanede 700 liraya çalışan biri var. Fakat aylık harcamaları 750 tespit edildi. Aradaki fark gelire eklenir ve bu durumda kişi başına düşen aylık gelir 119,61 Lirayı geçeceğinden Murat aylık alamaz.
İsterseniz biz 10 kişilik ailede yaşatalım Murat’ı böyle olmayacak. Bu hanenin gelirlerinin ve gider lerinin aylık ortalaması 1190 Lirayı geçmemeli. Bir kişi çalışsın burada, o da yaşlı babası olsun. Hadi aylığı da 900 olsun. Hanenin harrcamaları da 1190 lirayı geçmesin! Bir de harcamaları yüksek tutup aradaki farkı gelire ekletmeyelim. Dolayısıyla bu hanenin gelir ve giderinin aylık ortalamasını 1190 liradan az tutalım ve hanede bir çalışan olmasına rağmen Murat şu 2022 aylığını alsın artık diyelim.
İşte Muratlar için 2022 Yönetmeliği böyle diyor!
