Merhaba,
Toplumumuzda diz kireçlenmesi olarak bilinen gonartroz (dizin osteoartriti) hastalığına sahip bireylerin askerlik hizmetine elverişlilikleri ile ilgili yaptığım araştırmalar ve pratikteki uygulamalar arasında anlam veremediğim çelişkiler var.
Öncelikle gonartroz ve gonartrozun romatizmal hastalıklar içerisindeki yerine ilişkin kaynaklarıyla birlikte bilgiler paylaşacağım. Kafa karışıklığının önüne geçmek için osteoartrit ve artroz terimlerinin sinonim olduğunu ve kireçlenmenin aşağıda verdiğim kaynaklarda belirtilen osteoartrit kapsamına girdiğini belirtmek istiyorum.
Romatizmal hastalıklar tüm dünyada en sık görülen hastalık gruplarının başında gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) tanımlamalarına göre romatizmal hastalık; kas ve iskelet sistemimizi tutan, genellikle ağrı, hareket kısıtlılığı ve eklem bulguları ile kendini gösteren tüm hastalıkların genel adıdır.[1]
Romatizma tanımı içinde 400e yakın farklı hastalık yer almaktadır. Halk arasında iltihaplı romatizma olarak da bilinen romatoid artrit ve ankilozan spondilit yanında kireçlenme olarak bilinen eklem hastalıkları, yumuşak doku romatizması olarak bilinen ve yaygın ağrılarla seyreden fibromyalji ve bir metabolizma hastalığı olan gut hastalığı gibi hastalıkların hepsi romatizmal hastalıktır.[2]
Romatizmal hastalıkların %30-38ini dejeneratif eklem hastalıkları oluşturmaktadır. Osteoartroz veya dejeneratif eklem hastalığı olarak da ifade edilen osteoartrit, geriatrik popülasyonun en sık başvuru nedenidir. Osteoartritte inflamasyonun primer yada sekonder olduğu kesin saptanmamasına rağmen, osteoartritin inflamatuar bir yönü olduğu bilinmektedir. Çeşitli nedenlerle eklem kıkırdağının yapısal bütünlüğünün bozulması ve buna eşlik eden periartiküler kemikte değişikliklerle karakterizedir, özellikle yaşlılarda kronik sakatlığa yol açabilir. Romatizmal hastalıkların yaklaşık %10 kadarını romatoid artrit gibi inflamatuar orjinli hastalıklar oluşturmaktadır.[1]
Osteoartrit önceden yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak düşünülürken, son dönemde eklem yapısı, genetik, lokal inflamasyon, mekanik güçler, hücresel ve biyomekanik süreçler gibi birçok faktörün etkileşimi ile oluştuğu düşünülmektedir. Genel olarak OAda fonksiyonel kapasite kaybı ve ağrı nedeniyle oluşan semptom ve bulgular hastaların günlük yaşam aktivitelerini ciddi şekilde kısıtlayıp, yaşam kalitelerini azaltır ve morbidite ve mortalite riskini artırır.[4]
Osteoartit nasıl tedavi edilir?
Tedavi, hastalığın evresi ve şiddetine uygun bir şekilde planlanır. Osteoartrit tedavisinde amaç;
Hastanın ağrısının giderilmesi
Hareketlerdeki kısıtlanmanın ve günlük yaşam aktivitelerindeki zorlukların giderilmesi,
Hastalığın ilerlemesinin engellenmesi.
Tedavide ilk basamak hastanın eğitimidir. Hasta öncelikle hastalığı konusunda bilinçlendirilmelidir. Ağır egzersizlerden ve zedelenmiş eklemin aşırı kullanılmasından sakınılmalıdır. Kilo verilmesi ile aşırı yük taşıyan eklemlerde osteoartrite bağlı şikayetler azalır. Ağrılı dönemlerde hastaya istirahat önerilir.[3]
Osteoartrit tedavisinde amaç semptomları azaltmak, engellilik gelişimini önlemek, yaşam kalitesini arttırmaktır. Tedavi hastanın beklentileri, fonksiyonel durumu, hastalığın şiddeti, mesleki gereksinimlerine ve eşlik eden hastalıklarına göre düzenlenmelidir. Tedavi olarak farmakolojik tedavilerin yanısıra farmakolojik olmayan tedavi yöntemleri ve ileri olgularda ise cerrahi tedaviler uygulanabilmektedir.[4]
Romatizmal eklem hastalıkları, Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
MADDE 36
A) 1. Klinik ve laboratuvar bulguları tam olarak düzelmiş romatizmal eklem hastalıkları.
B) 1. Klinik, laboratuvar ve/veya görüntüleme yöntemleri ile aktif olduğu tespit edilen ankilozan spondilit, enteropatik artrit, psöriatik artrit, romatoid artrit, jüvenil idiopatik artrit ve kristal artritler gibi kronik artritler.
C) Bu maddenin (A), (B) ve (D) dilimlerinde yer alan hastalıkların tedavi ve nekahet halleri.
Aynı yönetmeliğin 5. ve 10. maddelerinde şöyle denilmektedir.
MADDE 5- (1) Askerlik çağına giren yükümlüler, yoklamaları sonucunda; askerliğe elverişli olanlar ve askerliğe elverişli olmayanlar olmak üzere iki gruba ayrılır.
a) Askerliğe elverişli olanlar: Sağlık yetenekleri bakımından hiçbir hastalığı bulunmayanlar ile hastalıkları, Hastalıklar Listesinin (A) dilimlerine girenlerdir.
b) Askerliğe elverişli olmayanlar: Hastalıkları, Hastalıklar Listesinin (B) ve (D) dilimlerine girenlerdir.
MADDE 10- (1) Geçici hastalıkları tespit edilen yükümlüler hakkında ertesi yıla bırakma veya sevk geciktirmesi, erbaş ve erler hakkında ise hava değişimi veya istirahat işlemlerinden biri yapılır. Bu işlemleri gerektiren hastalıklar, Hastalıklar Listesinin (C) dilimlerinde gösterilmiştir.
Madde 36yı 5. ve 10. Maddelerle birlikte değerlendirdiğimizde şu sonuçlar çıkmaktadır.
Tam olarak düzelmiş romatizmal eklem hastalıkları askerlik vazifesine engel değildir.
Kronik artritler askerliğe engeldir.
Tedavi ve nekahet halindeki romatizmal eklem hastalıklarında ertesi yıla bırakma veya sevk erteleme kararı verilmesi gerekmektedir.
Ancak uygulamada bazı doktorlar tarafından kireçlenme (osteoartritis) romatizmal hastalık tanımı dışında tutulmakla birlikte sadece inflamatuar romatizmal hastalıkların yönetmelik kapsamına girdiği şeklinde bir kanaat bulunmaktadır. Sonuç olarak sorularım şunlar.
1- Romatizmal bir eklem hastalığı olan ve ayrıca kronik bir artrit olan osteoartritin madde 36 kapsamında değerlendirilerek bu hastalığa sahip bireylerin askerlikten muaf tutulmamasının sebebi sizce nedir?
2- Eklemde oluşan hasarın geri dönüşü olmayan ve travma, sakatlık, sorunlu eklemin fazla zorlanması gibi durumlardan kaçınılması gereken bir hastalıkla ilgili yönetmelikte romatizmal eklem hastalıklarının askerliğe engel olduğu belirtilmesine rağmen bir doktor nasıl askerliğe elverişlidir diyebilir?
3- Askerliğe elverişlidir kararı sonrası hastanın bu durumdan dolayı maddi-manevi zarara uğraması bu kararı veren doktor açısından görevi kötüye kullanma suçunu oluşturur mu?
Kireçlenme askerlik çağındaki bireylerde nadir görülen bir hastalık olduğu için bu konu hakkında fazla bilgi bulamadım. Kaçırdığım veya yanlış anladığım bir durum varsa belirtirseniz sevinirim.
Kaynakça
1. Düzgün N. Romatizmal Hastalıkların Tanımı ve Sınıflandırılması. Turkiye Klinikleri Journal of Immunol Rheumatol. 2002;2(1):3-5.
2. T.C. Anadolu Üniversitesi yayını 3461. Termal ve Spa Hizmetleri. https://www.anadolu.edu.tr/acikogretim /acikogretim-23.03.2018fakulteler/ders/105066
3. Taşçı Bozbaş G. Osteoartrit (Kireçlenme) nedir? Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği https://www.trasd.org.tr/hastalik/osteoartrit-kireclenme
4. Erişkin İçin Kronik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite Rehberi Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, 1088, Ankara-2018
5. Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği
Toplumumuzda diz kireçlenmesi olarak bilinen gonartroz (dizin osteoartriti) hastalığına sahip bireylerin askerlik hizmetine elverişlilikleri ile ilgili yaptığım araştırmalar ve pratikteki uygulamalar arasında anlam veremediğim çelişkiler var.
Öncelikle gonartroz ve gonartrozun romatizmal hastalıklar içerisindeki yerine ilişkin kaynaklarıyla birlikte bilgiler paylaşacağım. Kafa karışıklığının önüne geçmek için osteoartrit ve artroz terimlerinin sinonim olduğunu ve kireçlenmenin aşağıda verdiğim kaynaklarda belirtilen osteoartrit kapsamına girdiğini belirtmek istiyorum.
Romatizmal hastalıklar tüm dünyada en sık görülen hastalık gruplarının başında gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) tanımlamalarına göre romatizmal hastalık; kas ve iskelet sistemimizi tutan, genellikle ağrı, hareket kısıtlılığı ve eklem bulguları ile kendini gösteren tüm hastalıkların genel adıdır.[1]
Romatizma tanımı içinde 400e yakın farklı hastalık yer almaktadır. Halk arasında iltihaplı romatizma olarak da bilinen romatoid artrit ve ankilozan spondilit yanında kireçlenme olarak bilinen eklem hastalıkları, yumuşak doku romatizması olarak bilinen ve yaygın ağrılarla seyreden fibromyalji ve bir metabolizma hastalığı olan gut hastalığı gibi hastalıkların hepsi romatizmal hastalıktır.[2]
Romatizmal hastalıkların %30-38ini dejeneratif eklem hastalıkları oluşturmaktadır. Osteoartroz veya dejeneratif eklem hastalığı olarak da ifade edilen osteoartrit, geriatrik popülasyonun en sık başvuru nedenidir. Osteoartritte inflamasyonun primer yada sekonder olduğu kesin saptanmamasına rağmen, osteoartritin inflamatuar bir yönü olduğu bilinmektedir. Çeşitli nedenlerle eklem kıkırdağının yapısal bütünlüğünün bozulması ve buna eşlik eden periartiküler kemikte değişikliklerle karakterizedir, özellikle yaşlılarda kronik sakatlığa yol açabilir. Romatizmal hastalıkların yaklaşık %10 kadarını romatoid artrit gibi inflamatuar orjinli hastalıklar oluşturmaktadır.[1]
Osteoartrit önceden yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak düşünülürken, son dönemde eklem yapısı, genetik, lokal inflamasyon, mekanik güçler, hücresel ve biyomekanik süreçler gibi birçok faktörün etkileşimi ile oluştuğu düşünülmektedir. Genel olarak OAda fonksiyonel kapasite kaybı ve ağrı nedeniyle oluşan semptom ve bulgular hastaların günlük yaşam aktivitelerini ciddi şekilde kısıtlayıp, yaşam kalitelerini azaltır ve morbidite ve mortalite riskini artırır.[4]
Osteoartit nasıl tedavi edilir?
Tedavi, hastalığın evresi ve şiddetine uygun bir şekilde planlanır. Osteoartrit tedavisinde amaç;
Hastanın ağrısının giderilmesi
Hareketlerdeki kısıtlanmanın ve günlük yaşam aktivitelerindeki zorlukların giderilmesi,
Hastalığın ilerlemesinin engellenmesi.
Tedavide ilk basamak hastanın eğitimidir. Hasta öncelikle hastalığı konusunda bilinçlendirilmelidir. Ağır egzersizlerden ve zedelenmiş eklemin aşırı kullanılmasından sakınılmalıdır. Kilo verilmesi ile aşırı yük taşıyan eklemlerde osteoartrite bağlı şikayetler azalır. Ağrılı dönemlerde hastaya istirahat önerilir.[3]
Osteoartrit tedavisinde amaç semptomları azaltmak, engellilik gelişimini önlemek, yaşam kalitesini arttırmaktır. Tedavi hastanın beklentileri, fonksiyonel durumu, hastalığın şiddeti, mesleki gereksinimlerine ve eşlik eden hastalıklarına göre düzenlenmelidir. Tedavi olarak farmakolojik tedavilerin yanısıra farmakolojik olmayan tedavi yöntemleri ve ileri olgularda ise cerrahi tedaviler uygulanabilmektedir.[4]
Romatizmal eklem hastalıkları, Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
MADDE 36
A) 1. Klinik ve laboratuvar bulguları tam olarak düzelmiş romatizmal eklem hastalıkları.
B) 1. Klinik, laboratuvar ve/veya görüntüleme yöntemleri ile aktif olduğu tespit edilen ankilozan spondilit, enteropatik artrit, psöriatik artrit, romatoid artrit, jüvenil idiopatik artrit ve kristal artritler gibi kronik artritler.
C) Bu maddenin (A), (B) ve (D) dilimlerinde yer alan hastalıkların tedavi ve nekahet halleri.
Aynı yönetmeliğin 5. ve 10. maddelerinde şöyle denilmektedir.
MADDE 5- (1) Askerlik çağına giren yükümlüler, yoklamaları sonucunda; askerliğe elverişli olanlar ve askerliğe elverişli olmayanlar olmak üzere iki gruba ayrılır.
a) Askerliğe elverişli olanlar: Sağlık yetenekleri bakımından hiçbir hastalığı bulunmayanlar ile hastalıkları, Hastalıklar Listesinin (A) dilimlerine girenlerdir.
b) Askerliğe elverişli olmayanlar: Hastalıkları, Hastalıklar Listesinin (B) ve (D) dilimlerine girenlerdir.
MADDE 10- (1) Geçici hastalıkları tespit edilen yükümlüler hakkında ertesi yıla bırakma veya sevk geciktirmesi, erbaş ve erler hakkında ise hava değişimi veya istirahat işlemlerinden biri yapılır. Bu işlemleri gerektiren hastalıklar, Hastalıklar Listesinin (C) dilimlerinde gösterilmiştir.
Madde 36yı 5. ve 10. Maddelerle birlikte değerlendirdiğimizde şu sonuçlar çıkmaktadır.
Tam olarak düzelmiş romatizmal eklem hastalıkları askerlik vazifesine engel değildir.
Kronik artritler askerliğe engeldir.
Tedavi ve nekahet halindeki romatizmal eklem hastalıklarında ertesi yıla bırakma veya sevk erteleme kararı verilmesi gerekmektedir.
Ancak uygulamada bazı doktorlar tarafından kireçlenme (osteoartritis) romatizmal hastalık tanımı dışında tutulmakla birlikte sadece inflamatuar romatizmal hastalıkların yönetmelik kapsamına girdiği şeklinde bir kanaat bulunmaktadır. Sonuç olarak sorularım şunlar.
1- Romatizmal bir eklem hastalığı olan ve ayrıca kronik bir artrit olan osteoartritin madde 36 kapsamında değerlendirilerek bu hastalığa sahip bireylerin askerlikten muaf tutulmamasının sebebi sizce nedir?
2- Eklemde oluşan hasarın geri dönüşü olmayan ve travma, sakatlık, sorunlu eklemin fazla zorlanması gibi durumlardan kaçınılması gereken bir hastalıkla ilgili yönetmelikte romatizmal eklem hastalıklarının askerliğe engel olduğu belirtilmesine rağmen bir doktor nasıl askerliğe elverişlidir diyebilir?
3- Askerliğe elverişlidir kararı sonrası hastanın bu durumdan dolayı maddi-manevi zarara uğraması bu kararı veren doktor açısından görevi kötüye kullanma suçunu oluşturur mu?
Kireçlenme askerlik çağındaki bireylerde nadir görülen bir hastalık olduğu için bu konu hakkında fazla bilgi bulamadım. Kaçırdığım veya yanlış anladığım bir durum varsa belirtirseniz sevinirim.
Kaynakça
1. Düzgün N. Romatizmal Hastalıkların Tanımı ve Sınıflandırılması. Turkiye Klinikleri Journal of Immunol Rheumatol. 2002;2(1):3-5.
2. T.C. Anadolu Üniversitesi yayını 3461. Termal ve Spa Hizmetleri. https://www.anadolu.edu.tr/acikogretim /acikogretim-23.03.2018fakulteler/ders/105066
3. Taşçı Bozbaş G. Osteoartrit (Kireçlenme) nedir? Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği https://www.trasd.org.tr/hastalik/osteoartrit-kireclenme
4. Erişkin İçin Kronik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite Rehberi Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, 1088, Ankara-2018
5. Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği
