Ülkeden ülkeye değişmekle beraber dünya nüfusununyaklaşık % 5 ila 20sini engelliler oluşturmaktadır.İnsan hakları ve seyahat özgürlüğünün sa- tadır. İnsan hakları ve seyahat özgürlüğünün sanunyaklaşık % 5 ila 20sini engelliler oluşturmakvunulduğuçağdaş dünyamızda turizm endüstrisininengellileri dikkate alması günümüz şartlarındaartık kaçınılmaz bir durumdur. Zira diğer insanlargibi onların da engelsiz seyahat etme, dinlenme veeğlenme en doğal haklarıdır. Bu konuda gelişmişülkeler gerek yasal gerek alt yapı açısından geliş-mekte olan ülkelerden daha iyi konumdadır.Bu çalışma, konaklama işletmeleri yöneticilerininbedensel engelli pazarına bakış açılarını ortaya koymayıamaçlamaktadır. Bu bağlamda, Türkiyedekikonaklama işletmeleri yöneticilerinin, ilgili pazarhakkında bilgili olup olmadıkları ve pazara bakışaçıları belirlenmeye çalışılmıştır.
Çalışmada elde edilen bulgulara göre, konaklamaişletmelerinin önemli bir çoğunluğu bir seferde olsa engelli bir müşteriye hizmet vermişlerdir.Oteller, hemen hemen her gruptaki engellilere hizmetvermiş iseler de, bedensel engelli müşterileri dahafazla ağırlamışlardır. Bu durumun bedensel engellilerindiğer engelliler içinde payının nispi olarakfazla olmasından kaynaklandığı söylenebilir.Yıldız sayısına bağlı olarak otel yöneticilerinin gerekyerli ve gerekse yabancı bedensel engelli pazarınabakış açıları farklılık göstermektedir. Yıldız sayısıarttıkça otel yöneticilerinin ilgili pazarı daha iyimserdeğerlendirmektedirler. Bu işletmelerin, sözkonusu pazara hizmet sunma açısından henüz işinbaşında oldukları, konaklama hizmet personelininde bedensel engelliye hizmet sunmada eğitim seviyesiaçısından oldukça yetersiz olduğu söylenebilir.Otellerin park alanları, lobi, resepsiyon gibi girişkatında bulunan hizmet üniteleri banyo, oda,asansör vb birimlerine göre bedensel engelliler içindaha uygun konumdadır. Bedensel engelliler içinöncelikli hedefin özel tasarlanmış oteller inşa etmekyerine, mevcut kapasitede ek düzenlemelerinyapılması daha uygun olacaktır.Çalışmanın bulgularının değerlendirilmesi sonucundaözel sektörün bu konuda aktif rol oynamasıönerilebilir. Daniels vd. (2004)nin yaptığı çalışmada, bu görüşü destekler niteliktedir.Ray ve Ryderin (2003) çalışmasında vurgulandığıgibi engelliler, günümüzde büyük bir pazardilimini oluşturmaktadır. Bundan dolayı otellerinzaman geçirmeden bedensel engelliler için tur dü-zenleyen yurt dışı acentalar ile işbirliği yapmalarıve bu alanda uzmanlaşmış acentaların doğması ilgilialandaki talebin canlanmasına katkı sağlayabilir.Gerek devlet gerekse özel sektörün katkılarıylaayrı bir fon oluşturularak engellilerin seyahate çıkmalarıözendirilebilir.
ABD ve İngiltere (Coles ve Shaw 2003; Ray veRyder 2003) örneğinde olduğu gibi, çıkarılan engellileryasasının ülke turizmine katkı sağladığındanyola çıkarak, 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı kanunlakabul edilen engelliler ile ilgili yasanın hızla hayatageçirilmesi, Türkiyede de daha fazla engellininturizm faaliyetine katılmasına önemli katkısağlayacaktır. Bu durum, Türkiyede farklı bir turizmtürünün canlanmasına yol açabilir.Engelliler günümüzde seyahat konusunda dahafazla bilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. Bu nedenle,Türk halkı gerek medya aracılığı gerek eğitim kurumlarıvasıtası ile eğitilmelidir. Eğitime öncelikbedensel engelliler ve yakınları ile başlanmalıdır.Ayrıca, turizm eğitimi veren okulların müfredatında engellilere yönelik hizmet unsurlarını içerenbilgiler yer almalıdır. Kültür ve Turizm Bankalı-ğının merkez ve taşra teşkilatında engelliler içinayrı bir hizmet birimi oluşturulabilir. Sektör kuruluşlarınınweb sayfalarında engelliler ile ilgilibilgilendirici ve yönlendirici bilgilere ulaşılmasısağlanabilir.
Öte yandan, ankete katılan otel yöneticilerinin araştırmayakatkı sağlamak üzere sundukları önerilerdenbazılarını da şu şekilde özetlemek mümkündür;İnsanların bedensel eksiklikleri seyahat özgürlü-ğünü kısıtlamamalı, bu konuda ailelerine maddiyardımda bulunulmalı, özellikle büyük holding veişletmelerin oluşturduğu bir fon vasıtası ile engellilereaileleri ile birlikte tatil yapma imkanı sağlanmalıdır.Bedensel Engelliler Federasyonu mutlakaTUROB (Türkiye Otelciler Birliği) ile bağlantıyageçmeli ve engelli vatandaşlarımız için tatil paketlerive bir takım kolaylıklar hazırlanmalıdır. Ayrı-ca, Federasyon da bu konuda araştırma yaparaküyelerine konu hakkında (otel fiyatları, imkânları,federasyona uygun paket fiyatı verenler vb.) bilgivermelidir. Bedensel engellilere sunulan imkânlarsadece beş yıldızlı otellerle sınırlı kalmamalı, diğerkonaklama işletmeleri ile de zenginleştirilmelidir.Engelliler için özel inşa edilecek konaklama tesisleri,onları toplumdan soyutlama anlamına gelecektir.Bu konuda gerek turizm işletmeleri yöneticilerive çalışanları ve gerekse halk eğitilmelidir.Konu ile ilgili yapılacak daha sonraki araştırmalariçin, ilgili çalışma tüm engellileri kapsayacakşekilde genişletilebilir. Veya çalışmaya bedenselengellilere odaklanmış bir yapı kazandırılarak onlarınbu konudaki eğilimleri dikkate alınabilir. Birbaşka açıdan ise, yerel yönetimler, kamu kurum vekuruluşlarının bakış açıları değerlendirilebilir.
Yrd. Doç. Dr. Ali Yaylı, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm EğitimFakültesi, 06830 Gölbaşı, AnkaraE-posta: yayli@gazi.edu.trDoç. Dr. Yüksel Öztürk, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm EğitimFakültesi, 06830 Gölbaşı, Ankara
Çalışmada elde edilen bulgulara göre, konaklamaişletmelerinin önemli bir çoğunluğu bir seferde olsa engelli bir müşteriye hizmet vermişlerdir.Oteller, hemen hemen her gruptaki engellilere hizmetvermiş iseler de, bedensel engelli müşterileri dahafazla ağırlamışlardır. Bu durumun bedensel engellilerindiğer engelliler içinde payının nispi olarakfazla olmasından kaynaklandığı söylenebilir.Yıldız sayısına bağlı olarak otel yöneticilerinin gerekyerli ve gerekse yabancı bedensel engelli pazarınabakış açıları farklılık göstermektedir. Yıldız sayısıarttıkça otel yöneticilerinin ilgili pazarı daha iyimserdeğerlendirmektedirler. Bu işletmelerin, sözkonusu pazara hizmet sunma açısından henüz işinbaşında oldukları, konaklama hizmet personelininde bedensel engelliye hizmet sunmada eğitim seviyesiaçısından oldukça yetersiz olduğu söylenebilir.Otellerin park alanları, lobi, resepsiyon gibi girişkatında bulunan hizmet üniteleri banyo, oda,asansör vb birimlerine göre bedensel engelliler içindaha uygun konumdadır. Bedensel engelliler içinöncelikli hedefin özel tasarlanmış oteller inşa etmekyerine, mevcut kapasitede ek düzenlemelerinyapılması daha uygun olacaktır.Çalışmanın bulgularının değerlendirilmesi sonucundaözel sektörün bu konuda aktif rol oynamasıönerilebilir. Daniels vd. (2004)nin yaptığı çalışmada, bu görüşü destekler niteliktedir.Ray ve Ryderin (2003) çalışmasında vurgulandığıgibi engelliler, günümüzde büyük bir pazardilimini oluşturmaktadır. Bundan dolayı otellerinzaman geçirmeden bedensel engelliler için tur dü-zenleyen yurt dışı acentalar ile işbirliği yapmalarıve bu alanda uzmanlaşmış acentaların doğması ilgilialandaki talebin canlanmasına katkı sağlayabilir.Gerek devlet gerekse özel sektörün katkılarıylaayrı bir fon oluşturularak engellilerin seyahate çıkmalarıözendirilebilir.
ABD ve İngiltere (Coles ve Shaw 2003; Ray veRyder 2003) örneğinde olduğu gibi, çıkarılan engellileryasasının ülke turizmine katkı sağladığındanyola çıkarak, 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı kanunlakabul edilen engelliler ile ilgili yasanın hızla hayatageçirilmesi, Türkiyede de daha fazla engellininturizm faaliyetine katılmasına önemli katkısağlayacaktır. Bu durum, Türkiyede farklı bir turizmtürünün canlanmasına yol açabilir.Engelliler günümüzde seyahat konusunda dahafazla bilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. Bu nedenle,Türk halkı gerek medya aracılığı gerek eğitim kurumlarıvasıtası ile eğitilmelidir. Eğitime öncelikbedensel engelliler ve yakınları ile başlanmalıdır.Ayrıca, turizm eğitimi veren okulların müfredatında engellilere yönelik hizmet unsurlarını içerenbilgiler yer almalıdır. Kültür ve Turizm Bankalı-ğının merkez ve taşra teşkilatında engelliler içinayrı bir hizmet birimi oluşturulabilir. Sektör kuruluşlarınınweb sayfalarında engelliler ile ilgilibilgilendirici ve yönlendirici bilgilere ulaşılmasısağlanabilir.
Öte yandan, ankete katılan otel yöneticilerinin araştırmayakatkı sağlamak üzere sundukları önerilerdenbazılarını da şu şekilde özetlemek mümkündür;İnsanların bedensel eksiklikleri seyahat özgürlü-ğünü kısıtlamamalı, bu konuda ailelerine maddiyardımda bulunulmalı, özellikle büyük holding veişletmelerin oluşturduğu bir fon vasıtası ile engellilereaileleri ile birlikte tatil yapma imkanı sağlanmalıdır.Bedensel Engelliler Federasyonu mutlakaTUROB (Türkiye Otelciler Birliği) ile bağlantıyageçmeli ve engelli vatandaşlarımız için tatil paketlerive bir takım kolaylıklar hazırlanmalıdır. Ayrı-ca, Federasyon da bu konuda araştırma yaparaküyelerine konu hakkında (otel fiyatları, imkânları,federasyona uygun paket fiyatı verenler vb.) bilgivermelidir. Bedensel engellilere sunulan imkânlarsadece beş yıldızlı otellerle sınırlı kalmamalı, diğerkonaklama işletmeleri ile de zenginleştirilmelidir.Engelliler için özel inşa edilecek konaklama tesisleri,onları toplumdan soyutlama anlamına gelecektir.Bu konuda gerek turizm işletmeleri yöneticilerive çalışanları ve gerekse halk eğitilmelidir.Konu ile ilgili yapılacak daha sonraki araştırmalariçin, ilgili çalışma tüm engellileri kapsayacakşekilde genişletilebilir. Veya çalışmaya bedenselengellilere odaklanmış bir yapı kazandırılarak onlarınbu konudaki eğilimleri dikkate alınabilir. Birbaşka açıdan ise, yerel yönetimler, kamu kurum vekuruluşlarının bakış açıları değerlendirilebilir.
Yrd. Doç. Dr. Ali Yaylı, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm EğitimFakültesi, 06830 Gölbaşı, AnkaraE-posta: yayli@gazi.edu.trDoç. Dr. Yüksel Öztürk, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm EğitimFakültesi, 06830 Gölbaşı, Ankara
