Sosyal güvenlik mevzuatına göre malulen emekli maaşı alan kişi çalışamaz. Çalışamaz derken malullükten emekli maaşı alırken çalışamayacağını kastediyoruz.Yoksa herkesin çalışma hakkı Anayasa tarafından güvence altına alınmıştır. Malullük dolayısıyla emekli olan ve maaşını alan kişi eğer tekrar çalışmak isterse emeklilik maaşı kesilir. Emekli maaşı kesildiği için tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışır. Emeklilik maaşı kesildiğinden, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışamaz. Yani hem emekli maaşı alıp hem de bir işyerinde çalışamaz.
Bu günkü konumuz, malulen emeklilikle sıkça karıştırıldığı için malulen emekli olanların çalışma şartlarını açıklayarak yazıma başlamak istedi. Sosyal güvenlik mevzuatında özürden emeklilik başlığı altında bir düzenleme bulunmamaktadır. Özürden emeklilik, kanunda yaşlılık sigortası kapsamında işlenmektedir. Bu durum özürden emekli olanların yaşlılık sigortasından emekli oldukları manasına gelmektedir. Özürden emekli olan kişiler aslında yaşlılık sigortasından emekli olmaktadırlar. Sadece normal yaşlılık sigortası kapsamında emekli olmaktan farkı, özürden emeklilik şartlarının, yaşlılık sigortasından emeklilik şartlarına göre daha kolay şartlara sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Aslında son düzenlemelerle "özür" kelimesi de kanunlardan temizlenmiş ve "engelli" kelimesi ile yeni tanımlamaya gidilmiştir.
Daha önce yine bu köşede yayınlanan başka bir yazımda malul olmakla özürlü olmak arasındaki farkı " Sigortalının çalışma gücünü kaybetmesi ve özür halinin oluşması eğer ilk işe girdiği tarihten sonra meydana gelmişse ve özür oranı da %40 ile %60 arasındaysa sigortalı özürlü sayılır ve özürden emekli olabilmek için gerekli olan prim gününe de sahipse özürden yaşlılık aylığı bağlanır. Eğer ilk işe girdiği tarihten sonra meydana gelen özrü %60 dan fazla ise sigortalı malul sayılır ve 1800 gün prim ödemesi varsa malulen emekli olur.
Sigortalının özrü ilk işe girdiği tarihten önceyse özür derecesi %60 dan fazla olsa bile malulen emekli olamaz. Prim günü yetiyorsa özürden yaşlılık aylığı talebinde bulunabilir" şekilde açıklamıştım.
Yukarıda açıklamaya çalıştığım gibi malulen emeklilik ile özürden emeklilik birbirlerinden çok farklı kavramlardır. Hem emeklilik şartları hem de emeklilikten sonra tekrar çalışmaya dönük sonuçları itibariyle farklılıklar göstermektedir.
Malulen emekli olanlar emekli maaşı alırken tekrar çalışamayacak olmalarına rağmen özürden dolayı yaşlılık aylığı bağlananlar emekli aylıkları kesilmeden tekrar çalışmaya başlayabilirler.
ÖZÜRDEN EMEKLİ OLANLARDAN DESTEK PRİMİ KESİLİR Mİ?
Malulen emekli olanlar aylıkları kesilmeden tekrar çalışamayacakları için çalışmaları halinde malullük aylıkları kesilir ve emekli olmayan sigortalılardan kesilen kısa vadeli sigorta kolları olan iş kazası, meslek hastalığı sigortası primi ile genel sağlık sigortası ve emeklilik hesabında dikkate alınan uzun vadeli sigorta primleri olan malullük, yaşlılık, ölüm sigortası primleri kesilir. İşten ayrılmaları halinde ise ödedikleri primlerde dikkate alınarak emeklilik maaşları tekrardan hesaplanır.
Ancak özürlü olduğu için yaşlılık aylığı bağlanan kişi tekrar çalışmak istediğinde yaşlılık aylığı kendi tercihine göre ya kesilir yada kesilmeden çalışmaya devam edebilir. Eğer tercihini kesilmesinden yana kullanırsa malul aylığı alanların çalışmasında olduğu gibi tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışır ve tekrar aylık talebinde bulunduğunda yaşlılık aylığı, ödediği primlerde göz önünde bulundurularak yeniden hesaplanarak bağlanır. Eğer tercihini aylığı kesilmeden çalışmak yönünde kullanmışsa bu defa yaşlılık aylığı almaya devam eder ve çalışmasından dolayı aldığı ücreti üzerinden sosyal güvenlik destek primi kesilmek şartıyla çalışabilir.
MAAŞLARINDAN NE KADAR KESİNTİ YAPILIR?
Özürden yaşlılık aylığı bağlanan kişi emeklilik aylığı kesilmeden çalışmak isterse emekli aylığından kesinti yapılmaz. Yanında çalıştığı işvereni tarafından çalışması karşılığı verilen ücreti üzerinden % 32 (01.09.2013 tarihinden sonra sabitlendi) sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılır. Ancak özürden emekli olan kişi vergi mükellefi yada şirket ortaklığından dolayı Bağ-Kur (4/B) sigortası kapsamında çalışmaya devam ederse bu defa emekli maaşından %15 sosyal güvenlik primi kesilmek suretiyle emekli maaşı kesilmeden ticari faaliyetine devam edebilir.
SORU;
İşyerimde ticari faaliyetime devam etmekteyim. Emekli olduğum için benim maaşımdan %15 destekleme primi kesiliyor ben %55 oranında özürlü ve engelli raporluyum. Destekleme primi muafiyetim ve indirimim olur mu? 2008 yılı öncesi ve sonrası borçlarım için yapılandırmaya başvurdum. Adana Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü 2008 öncesi borcun yok dedi. Eskişehir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü yapılandırma talebinde 2008 öncesi borcumu çıkardı. Sözlü müracaatım neticesi beni tatmin edici cevap veremediler. Ben bu yapılandırma taksitlerimden de %55 özürlü ve engelli indirim ve muafiyet için müracaat edersem faydalana bilir miyim? Barış ÇİDAM
CEVAP;
Barış Bey;
Siz, özürden emekli olsanız da SGK Kanunundaki tanımıyla yaşlılık aylığı almaktasınız. Yaşlılık aylığı alan bir kişinin sigortalı çalışmaya devam etmesi yada vergi mükellefiyeti veya şirket ortaklığını devam ettirmesi halinde emekli maaşından %15 sosyal güvenlik destek primi kesilmektedir. Sizinde maaşınızdan yapılan kesinti Kanuna uygun bir kesintidir. Özürlü olduğu için vergi indiriminden yararlanan kişiler emekli olduktan sonra ticari faaliyetlerine devam etmeleri halinde emeklilik primi indiriminden yararlanamazlar. Zaten de Kanunda böyle bir indirim yada istisna bulunmamaktadır.
Bu günkü konumuz, malulen emeklilikle sıkça karıştırıldığı için malulen emekli olanların çalışma şartlarını açıklayarak yazıma başlamak istedi. Sosyal güvenlik mevzuatında özürden emeklilik başlığı altında bir düzenleme bulunmamaktadır. Özürden emeklilik, kanunda yaşlılık sigortası kapsamında işlenmektedir. Bu durum özürden emekli olanların yaşlılık sigortasından emekli oldukları manasına gelmektedir. Özürden emekli olan kişiler aslında yaşlılık sigortasından emekli olmaktadırlar. Sadece normal yaşlılık sigortası kapsamında emekli olmaktan farkı, özürden emeklilik şartlarının, yaşlılık sigortasından emeklilik şartlarına göre daha kolay şartlara sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Aslında son düzenlemelerle "özür" kelimesi de kanunlardan temizlenmiş ve "engelli" kelimesi ile yeni tanımlamaya gidilmiştir.
Daha önce yine bu köşede yayınlanan başka bir yazımda malul olmakla özürlü olmak arasındaki farkı " Sigortalının çalışma gücünü kaybetmesi ve özür halinin oluşması eğer ilk işe girdiği tarihten sonra meydana gelmişse ve özür oranı da %40 ile %60 arasındaysa sigortalı özürlü sayılır ve özürden emekli olabilmek için gerekli olan prim gününe de sahipse özürden yaşlılık aylığı bağlanır. Eğer ilk işe girdiği tarihten sonra meydana gelen özrü %60 dan fazla ise sigortalı malul sayılır ve 1800 gün prim ödemesi varsa malulen emekli olur.
Sigortalının özrü ilk işe girdiği tarihten önceyse özür derecesi %60 dan fazla olsa bile malulen emekli olamaz. Prim günü yetiyorsa özürden yaşlılık aylığı talebinde bulunabilir" şekilde açıklamıştım.
Yukarıda açıklamaya çalıştığım gibi malulen emeklilik ile özürden emeklilik birbirlerinden çok farklı kavramlardır. Hem emeklilik şartları hem de emeklilikten sonra tekrar çalışmaya dönük sonuçları itibariyle farklılıklar göstermektedir.
Malulen emekli olanlar emekli maaşı alırken tekrar çalışamayacak olmalarına rağmen özürden dolayı yaşlılık aylığı bağlananlar emekli aylıkları kesilmeden tekrar çalışmaya başlayabilirler.
ÖZÜRDEN EMEKLİ OLANLARDAN DESTEK PRİMİ KESİLİR Mİ?
Malulen emekli olanlar aylıkları kesilmeden tekrar çalışamayacakları için çalışmaları halinde malullük aylıkları kesilir ve emekli olmayan sigortalılardan kesilen kısa vadeli sigorta kolları olan iş kazası, meslek hastalığı sigortası primi ile genel sağlık sigortası ve emeklilik hesabında dikkate alınan uzun vadeli sigorta primleri olan malullük, yaşlılık, ölüm sigortası primleri kesilir. İşten ayrılmaları halinde ise ödedikleri primlerde dikkate alınarak emeklilik maaşları tekrardan hesaplanır.
Ancak özürlü olduğu için yaşlılık aylığı bağlanan kişi tekrar çalışmak istediğinde yaşlılık aylığı kendi tercihine göre ya kesilir yada kesilmeden çalışmaya devam edebilir. Eğer tercihini kesilmesinden yana kullanırsa malul aylığı alanların çalışmasında olduğu gibi tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışır ve tekrar aylık talebinde bulunduğunda yaşlılık aylığı, ödediği primlerde göz önünde bulundurularak yeniden hesaplanarak bağlanır. Eğer tercihini aylığı kesilmeden çalışmak yönünde kullanmışsa bu defa yaşlılık aylığı almaya devam eder ve çalışmasından dolayı aldığı ücreti üzerinden sosyal güvenlik destek primi kesilmek şartıyla çalışabilir.
MAAŞLARINDAN NE KADAR KESİNTİ YAPILIR?
Özürden yaşlılık aylığı bağlanan kişi emeklilik aylığı kesilmeden çalışmak isterse emekli aylığından kesinti yapılmaz. Yanında çalıştığı işvereni tarafından çalışması karşılığı verilen ücreti üzerinden % 32 (01.09.2013 tarihinden sonra sabitlendi) sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılır. Ancak özürden emekli olan kişi vergi mükellefi yada şirket ortaklığından dolayı Bağ-Kur (4/B) sigortası kapsamında çalışmaya devam ederse bu defa emekli maaşından %15 sosyal güvenlik primi kesilmek suretiyle emekli maaşı kesilmeden ticari faaliyetine devam edebilir.
SORU;
İşyerimde ticari faaliyetime devam etmekteyim. Emekli olduğum için benim maaşımdan %15 destekleme primi kesiliyor ben %55 oranında özürlü ve engelli raporluyum. Destekleme primi muafiyetim ve indirimim olur mu? 2008 yılı öncesi ve sonrası borçlarım için yapılandırmaya başvurdum. Adana Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü 2008 öncesi borcun yok dedi. Eskişehir Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü yapılandırma talebinde 2008 öncesi borcumu çıkardı. Sözlü müracaatım neticesi beni tatmin edici cevap veremediler. Ben bu yapılandırma taksitlerimden de %55 özürlü ve engelli indirim ve muafiyet için müracaat edersem faydalana bilir miyim? Barış ÇİDAM
CEVAP;
Barış Bey;
Siz, özürden emekli olsanız da SGK Kanunundaki tanımıyla yaşlılık aylığı almaktasınız. Yaşlılık aylığı alan bir kişinin sigortalı çalışmaya devam etmesi yada vergi mükellefiyeti veya şirket ortaklığını devam ettirmesi halinde emekli maaşından %15 sosyal güvenlik destek primi kesilmektedir. Sizinde maaşınızdan yapılan kesinti Kanuna uygun bir kesintidir. Özürlü olduğu için vergi indiriminden yararlanan kişiler emekli olduktan sonra ticari faaliyetlerine devam etmeleri halinde emeklilik primi indiriminden yararlanamazlar. Zaten de Kanunda böyle bir indirim yada istisna bulunmamaktadır.
