Bu yazı refakat iznine yönelik gelen sorular üzerine hazırlanmıştır. Mevcut yasa ve yönetmelik ile birlikte Devlet Personel Başkanlığını konu hakkında verdiği mütaalalar da incelenmiştir.
Hazırlayan: AYŞE SARI (lütfen isimsiz alıntı yapmayınız)
REFAKAT İZNİNE YÖNELİK KANUN
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 105 inci maddesinde; "memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde, bu hâllerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır" hükmü yer almaktadır.
Yazılacak dilekçeye bu madde eklenir.
REFAKAT İZNİNE YÖNELİK YÖNETMELİK
Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Refakat iznine ilişkin esaslar" başlıklı 10 uncu maddesinde;
(1) Memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun;
a) Bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin,
b) Bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin, ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur.
(2) Birinci fıkra çerçevesinde düzenlenecek ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler yer alır. Gerekli görülmesi hâlinde üç aylık süre aynı koşullarda bir katına kadar uzatılır.
(3) Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memur refakat izni kullanamaz.
(4) Aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemez.
(5) İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması hâlinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlar. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır.
(6) Refakat izni kullanılırken memurun aylık ve özlük haklan korunur. hükmü yer almaktadır.
Yukarıdaki hükümler subay, astsubay ve uzman erbaşlar için de kanunlarına işlenmiştir.
ÖNEMLİ: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda, iş Kanununda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunda çalışanların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin refakat gerektiren hallerinde-hastaneye tedavi veya tetkik amaçlı götürülmelerinde ya da yatışlarında- izinli olacaklarına dair bir hüküm yoktur. Bu nedenle çalışanlar bu gibi durumlarda ya yönetim inisiyatifinde izin alırlar ya da mazeret izni kullanırlar. Ancak yukarıda refakat izni ile ilgili olarak belirtilen durumlar için refakat izni raporu düzenlenerek izin kullanılabilir. Bu izin sadece memurlar için geçerlidir.
Devlet Personel Başkanlığının Resmi İnternet Sitesindeki Görüşler aşağıdaki şekildedir:
1. Refakat izninin ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerin tedavi amacıyla hastaneye götürülmesi için izin verilmesi hususunu içermediği,
2. Refakat izni verilen personele harcırah ve yolluk verilmesinin mümkün olmadığı,
3. Refakat izninin kişinin tedavisinin evde veya hastanede olması hususlarına bağlı olmadığı,
4. Refakat izninin verilmesine sebep kişinin memuriyet mahalli içinde veya dışında olmasının öneminin bulunmadığı,
5. Refakat izni verilen Devlet memurunun izin süresinin sonunda görevine başlaması gerektiği, kendisine ayrıca bir yol süresinin verilmesinin mümkün olmadığı,
6. Refakat izninin sağlık kurulu raporuna dayalı olması ve raporda, Kanunda öngörülen hususların yer alması gerektiği, bu nitelikte olmayan sağlık kurulu raporlarına dayalı olarak refakat izni verilemeyeceği,
7. Refakat izni verilen memurun izin sebebinin son bulması halinde derhal görevine dönmesi gerektiği,
8. Refakat izninin memurun talebine bağlı olması sebebiyle azami sürelerden daha az verilebileceği,
9. Altı ay kadar refakat izni kullanan memura aynı hastalığa bağlı olarak yeniden refakat izni verilemeyeceği,
10. Azami süre kadar refakat izni kullanan memura aynı kişinin farklı hastalığına bağlı olarak mevzuatta yer alan diğer şartların yerine getirilmesi halinde yeniden refakat izni verilebileceği,
11. Altı ay kadar refakat izni kullanan Devlet memuruna diğer bir kişi içinde maddede aranılan şartların taşıması halinde refakat izni verilebileceği,
12. Refakat gerektiren kişinin yaşının önemli olmadığı,
13. Sağlık kurulu raporuna dayalı olarak ve söz konusu raporda Kanunda öngörülen şartların bulunması halinde, her defasında yeni bir rapor alınması koşuluyla refakat izninin 6 aylık sürenin kısım kısım kullandırılabileceği,
14. Sağlık kurulu raporuna dayalı olarak aynı kişinin aynı hastalık veya kazaya bağlı olarak memuriyet süresi içinde azami 6 ay refakat izni verilebileceği,
15. Devlet memurunun, belirli bir süre geçtikten sonra refakat izni verilmesine konu olan hastanın rahatsızlığının kötüleşmesi sebebiyle tekrar refakat izni verilmesini talep etmesi halinde (6 ayın tamamı kullanılmamışsa) söz konusu personelin uygun sağlık kurulu raporunu tekrar alabileceği,
16. Tek seferde verilecek refakat izni süresinin üç ayı geçmemesi kaydıyla aynı kişinin aynı vakası sebebiyle verilecek refakat izninin azami süresinin (6 aylık sürenin) kalan kısmının verilmesi gerektiği
17. Sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler olup, raporunun bahsi geçen hususlardan herhangi birini içermemesi halinde Devlet memuruna refakat izni verilemeyeceği,
18. Aynı kişiyle ilgili olarak öncekinden tamamen bağımsız yeni bir hastalığın veya vakanın ortaya çıkması gerektiği, örneğin; alınan ikinci sağlık kurulu raporunda yeni birtakım hastalıklar yer almış olsa da ilk refakat izninin alınmasına dayanak olan hastalığın devam ettiği görüldüğünde bu rapora dayalı olarak ikinci defa refakat izninin kullandırılmasının mümkün olamayacağı
19. Bakmakla yükümlü olduğu çocuğunun engelli sağlık kurulu raporuna istinaden personele refakat izni verilmesinin mümkün olmadığı,
20. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu (Sosyal Hizmetler Kanunu 2828 sayılı ) gereği bakım evinde kalan ve bakım ücretinden yararlanan kişinin refakat ihtiyacı karşılanması sebebiyle bu durumdakilerin memur olan yakınlarının refakat izninden yararlanamayacağı,
21. Refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda refakatçinin adı ve soyadının yazılmasına gerek olmadığı
22. Yurt dışından alınan raporun o ülke mevzuatına uygun olup olmadığı ile ilgili ülke mevzuatında hastalık durumunda sağlık kurulu raporu tanzim edilip edilmediği hususlarında dış temsilciliğin onayının alınması gerektiği
23. Refakat izninin haftada bir gün veya ayda dört gün gibi parça parça kullanılmasının mümkün olmadığı,
24. Refakat gerektiren aynı kişi için sadece bir memurun izin kullanabileceği (örneğin; refakat gerektiren anne için ayrı/aynı kurumlarda çalışan iki memur kardeşten sadece biri tarafından iznin kullanılabileceği, 6 aylık sürede en az iki rapor çıkacağından iki kardeş ya da anne ve baba arasında değişim yapılabilecektir. Burada tek bir rapor için bir memurun izinli olması esastır). mütalaa edilmektedir.
REFAKAT İZNİ TALEBİ
Yönetmelik gereği bulunması zorunlu ifadelerin yer alması şartı ile sağlık raporunun alındığı gün çalışılan kurum amirine refakat izni talebini ileten dilekçe ile başvuru yapılır ve raporun çıktığı gün izin başlar. Bu TSK dahil tüm kurumlar için geçerlidir.
RAPORDA BULUNMASI ZORUNLU İFADELER
1. Refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı (hayati öneme haizdir),
2. Sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği (refakatlı bakıma ihtiyacı vardır)
3. Üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi
Hazırlayan: AYŞE SARI (lütfen isimsiz alıntı yapmayınız)
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Engelli Danışma ve Koordinasyon Birim Sorumlusu
Sağlık Hizmetleri Sendikası (SAHİMSEN) Engelliler Komisyon Başkanı.
Sivil Memurlar Sendikası (SİMESEN) Genel Merkez Engellilik Mevzuat Danışmanı.
Türkiye Engelsiz Yaşam ve Sosyal Hizmet Vakfı (TEYVAK) Yönetim Kurul Üyesi
Hazırlayan: AYŞE SARI (lütfen isimsiz alıntı yapmayınız)
REFAKAT İZNİNE YÖNELİK KANUN
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 105 inci maddesinde; "memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde, bu hâllerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır" hükmü yer almaktadır.
Yazılacak dilekçeye bu madde eklenir.
REFAKAT İZNİNE YÖNELİK YÖNETMELİK
Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Refakat iznine ilişkin esaslar" başlıklı 10 uncu maddesinde;
(1) Memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun;
a) Bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin,
b) Bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin, ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur.
(2) Birinci fıkra çerçevesinde düzenlenecek ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler yer alır. Gerekli görülmesi hâlinde üç aylık süre aynı koşullarda bir katına kadar uzatılır.
(3) Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memur refakat izni kullanamaz.
(4) Aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemez.
(5) İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması hâlinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlar. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır.
(6) Refakat izni kullanılırken memurun aylık ve özlük haklan korunur. hükmü yer almaktadır.
Yukarıdaki hükümler subay, astsubay ve uzman erbaşlar için de kanunlarına işlenmiştir.
ÖNEMLİ: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda, iş Kanununda, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunda çalışanların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin refakat gerektiren hallerinde-hastaneye tedavi veya tetkik amaçlı götürülmelerinde ya da yatışlarında- izinli olacaklarına dair bir hüküm yoktur. Bu nedenle çalışanlar bu gibi durumlarda ya yönetim inisiyatifinde izin alırlar ya da mazeret izni kullanırlar. Ancak yukarıda refakat izni ile ilgili olarak belirtilen durumlar için refakat izni raporu düzenlenerek izin kullanılabilir. Bu izin sadece memurlar için geçerlidir.
Devlet Personel Başkanlığının Resmi İnternet Sitesindeki Görüşler aşağıdaki şekildedir:
1. Refakat izninin ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerin tedavi amacıyla hastaneye götürülmesi için izin verilmesi hususunu içermediği,
2. Refakat izni verilen personele harcırah ve yolluk verilmesinin mümkün olmadığı,
3. Refakat izninin kişinin tedavisinin evde veya hastanede olması hususlarına bağlı olmadığı,
4. Refakat izninin verilmesine sebep kişinin memuriyet mahalli içinde veya dışında olmasının öneminin bulunmadığı,
5. Refakat izni verilen Devlet memurunun izin süresinin sonunda görevine başlaması gerektiği, kendisine ayrıca bir yol süresinin verilmesinin mümkün olmadığı,
6. Refakat izninin sağlık kurulu raporuna dayalı olması ve raporda, Kanunda öngörülen hususların yer alması gerektiği, bu nitelikte olmayan sağlık kurulu raporlarına dayalı olarak refakat izni verilemeyeceği,
7. Refakat izni verilen memurun izin sebebinin son bulması halinde derhal görevine dönmesi gerektiği,
8. Refakat izninin memurun talebine bağlı olması sebebiyle azami sürelerden daha az verilebileceği,
9. Altı ay kadar refakat izni kullanan memura aynı hastalığa bağlı olarak yeniden refakat izni verilemeyeceği,
10. Azami süre kadar refakat izni kullanan memura aynı kişinin farklı hastalığına bağlı olarak mevzuatta yer alan diğer şartların yerine getirilmesi halinde yeniden refakat izni verilebileceği,
11. Altı ay kadar refakat izni kullanan Devlet memuruna diğer bir kişi içinde maddede aranılan şartların taşıması halinde refakat izni verilebileceği,
12. Refakat gerektiren kişinin yaşının önemli olmadığı,
13. Sağlık kurulu raporuna dayalı olarak ve söz konusu raporda Kanunda öngörülen şartların bulunması halinde, her defasında yeni bir rapor alınması koşuluyla refakat izninin 6 aylık sürenin kısım kısım kullandırılabileceği,
14. Sağlık kurulu raporuna dayalı olarak aynı kişinin aynı hastalık veya kazaya bağlı olarak memuriyet süresi içinde azami 6 ay refakat izni verilebileceği,
15. Devlet memurunun, belirli bir süre geçtikten sonra refakat izni verilmesine konu olan hastanın rahatsızlığının kötüleşmesi sebebiyle tekrar refakat izni verilmesini talep etmesi halinde (6 ayın tamamı kullanılmamışsa) söz konusu personelin uygun sağlık kurulu raporunu tekrar alabileceği,
16. Tek seferde verilecek refakat izni süresinin üç ayı geçmemesi kaydıyla aynı kişinin aynı vakası sebebiyle verilecek refakat izninin azami süresinin (6 aylık sürenin) kalan kısmının verilmesi gerektiği
17. Sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler olup, raporunun bahsi geçen hususlardan herhangi birini içermemesi halinde Devlet memuruna refakat izni verilemeyeceği,
18. Aynı kişiyle ilgili olarak öncekinden tamamen bağımsız yeni bir hastalığın veya vakanın ortaya çıkması gerektiği, örneğin; alınan ikinci sağlık kurulu raporunda yeni birtakım hastalıklar yer almış olsa da ilk refakat izninin alınmasına dayanak olan hastalığın devam ettiği görüldüğünde bu rapora dayalı olarak ikinci defa refakat izninin kullandırılmasının mümkün olamayacağı
19. Bakmakla yükümlü olduğu çocuğunun engelli sağlık kurulu raporuna istinaden personele refakat izni verilmesinin mümkün olmadığı,
20. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu (Sosyal Hizmetler Kanunu 2828 sayılı ) gereği bakım evinde kalan ve bakım ücretinden yararlanan kişinin refakat ihtiyacı karşılanması sebebiyle bu durumdakilerin memur olan yakınlarının refakat izninden yararlanamayacağı,
21. Refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda refakatçinin adı ve soyadının yazılmasına gerek olmadığı
22. Yurt dışından alınan raporun o ülke mevzuatına uygun olup olmadığı ile ilgili ülke mevzuatında hastalık durumunda sağlık kurulu raporu tanzim edilip edilmediği hususlarında dış temsilciliğin onayının alınması gerektiği
23. Refakat izninin haftada bir gün veya ayda dört gün gibi parça parça kullanılmasının mümkün olmadığı,
24. Refakat gerektiren aynı kişi için sadece bir memurun izin kullanabileceği (örneğin; refakat gerektiren anne için ayrı/aynı kurumlarda çalışan iki memur kardeşten sadece biri tarafından iznin kullanılabileceği, 6 aylık sürede en az iki rapor çıkacağından iki kardeş ya da anne ve baba arasında değişim yapılabilecektir. Burada tek bir rapor için bir memurun izinli olması esastır). mütalaa edilmektedir.
REFAKAT İZNİ TALEBİ
Yönetmelik gereği bulunması zorunlu ifadelerin yer alması şartı ile sağlık raporunun alındığı gün çalışılan kurum amirine refakat izni talebini ileten dilekçe ile başvuru yapılır ve raporun çıktığı gün izin başlar. Bu TSK dahil tüm kurumlar için geçerlidir.
RAPORDA BULUNMASI ZORUNLU İFADELER
1. Refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı (hayati öneme haizdir),
2. Sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği (refakatlı bakıma ihtiyacı vardır)
3. Üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi
Hazırlayan: AYŞE SARI (lütfen isimsiz alıntı yapmayınız)
Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Engelli Danışma ve Koordinasyon Birim Sorumlusu
Sağlık Hizmetleri Sendikası (SAHİMSEN) Engelliler Komisyon Başkanı.
Sivil Memurlar Sendikası (SİMESEN) Genel Merkez Engellilik Mevzuat Danışmanı.
Türkiye Engelsiz Yaşam ve Sosyal Hizmet Vakfı (TEYVAK) Yönetim Kurul Üyesi
