[size=6]İleri teknoloji protezler kullanmaya başlayan sakatlar: Cyborglar[/size]
Volkan Erkan / saros1
Uzuv kaybı yaşayan sakatlar kaybettikleri uzuvlarının yerine ileri teknoloji protezler kullanmaya başladı. Bilim-kurgu filmlerinde gördüklerimize yaklaşan bu cihazlar sayesinde kaybedilen uzvun kas gücünün çok ötesinde şeyleri becerebilecek in-organik ama beyinden gelen konutları algılayabilen teknolojik cihazlar eklemleniyor bedenlere. O kadar ki, bu protezler bilek ve dirsek hareketlerini mükemmel şekilde gerçeğine uygun olarak yerine getirebiliyor.
Protez piyasası bu denli geliştikçe, finansman sıkıntısı çekmeyen silah sanayinin ar-ge çalışmalarıyla bu kulvara geçebileceğini öngörmek dahilik olmasa gerek. Tabi silah denince akla ilk gelen ülkelerden olan Amerika Birleşik Devletlerinde uzuv kaybı yaşayanların içinde Irak ve Afganistan’daki çatışmalara katılan askerlerin olduğunu da hatırlamak gerek. Dolayısıyla, çalışmaların bu yönünü unutmazsak iyi olur.
Yapılan çalışmaların sonuçları yeni silah makinelerinin “tatmin edici” ve ufuk açıcı olduğu yönünde. USATODAY’in haberine bakılırsa gazi askerler yeni bir hırs ve öfkeyle çatışma alanına dönmek için can atıyorlar. (1)
Habere göre, Washington D.C. de bulunan Walter Reed Ordu Tıp Merkezinin 57. koşuğunda bedenlerin yeni şekline ve kazandıkları yeteneklere alışmaya çalışan bu vatanseverler, azimle hayata kaldıkları yerden merhaba demek niyetinde.
Buraya kadar şoven ruhlara hitap eden, kahraman ve yılmaz askerlerin öykülerini güzelce anlatmamın sebebi savaşa dair birkaç kelam etmek değil. Teknolojinin savaşların itelemesiyle daha hızlı adımlarla ilerlemesi, önemli buluşların doğumlarını savaşların tecrübeli ebeler olarak hızlandırması bilenen bir gerçektir. Sakat üreten ve savaş maliyetlerini bu cihette de epeyce artıran teknolojik silahların ardından; bu sakatlanmaların sebep olduğu maliyeti düşürmek ve hatta yeni silahlar üretmek niyetiyle sakatların rehabilite edilmesi, kullanılabilir hale sokulması yönünde çalışmaların gelmesi, bu anlamda mantıklı.
Teknolojinin getirdiği yenilikler bilim-kurgu Hollywood filmlerinin –daha doğrusu birazının- uçuk kaçık olmadığını üzerinde düşünülmesi gerektiğini anlatıyor bizlere. Cyborglar. Sibernetik organizmalar diye açılımını yapabiliriz
Cyborgların bilim-kurgu film ve edebiyatında önemli bir yeri vardır. Bunun ötesinde, sosyal bir olgu olarak atıf yapılmanın yanında, felsefi bir düzlemde bile yer bulmuştur. Donna Haraway feminist bakışıyla, ikiliklerin ötesinde bir cyborg resmi çizerek, kadın/erkek, beyaz/siyah, sağlam/sakat vb. gibi kavramların gereksiz kalacağı bir gelecek hayal eder. (2)
Cyborg olmak bile isteye gerçekleşmez günümüzde. Ama teknolojinin getirileri -hatta alet kullanmaya başlayalı beri- bizim bir anlamda bu yolda ilerlediğimizi gösterir. Elimizden düşmeyen cep telefonları, kameralar, bilgisayar… öte yandan bu örneklerin cılız ve zorlama kaldığı, aşikar deliller ortadadır aslında.
Ortez, protez, elektronik tekerlekli sandalye, ayağa dik pozisyonda kaldırma cihazı ve daha bilemediğim nice yardımcı cihaz. Ve 03.06.07 günkü Radikal’den bir haber “Beyne yerleştirilen bir çiple yapay kola beyinden komut vererek istenilen hareket yaptırılabiliyor. Artık doğuştan veya kaza sonucu kolu olmayanlara takılacak yapay kol, sağlam kol gibi iş yapabilir hale getirilebilecek”.
Florida Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Jose C. Principe, Antalya’daki Biyomedikal ve Gelişen Teknolojilere dair bir konferansta, beynin bedenle nasıl iletişime geçtiğini, iletişim merkezlerini keşfettiklerini belirtip yukarıdaki açıklamayı yapıyor.
Geleceğin cyborgları bizlerin arasında canlı kanlı yaşıyor. Tabi bilinmeyen bir şey var. Diğerleri de cyborg mu olacak yoksa cyborglar dışlanacak mı?
Oscar Pistorius adlı Güney Afrikalı atlet cita adı verilen protezleriyle rüzgara kafa tutarken, “sağlamların Olimpiyatlarında” yarışmak istiyor.(3) Ancak protezlerin haksız rekabet yaratığını ileri sürenler de var. Bu eklerle eklemlenmiş insanlar diğerleriyle baş edebilecek duruma gelecek mi, bu muammaysa da, bazı cihazların bedenimize eklemleneceğini tahmin etmek güç değil.
(1) http://www.usatoday.com/news/nation/2004-05-05-cover-fit-to-serve_x.htm
(2-) Haraway, Donna. Simians, Cyborgs, and Women; The Reinvention of Nature. New York: Routledge, 1990
(3) http://www.wired.com/wired/archive/15.03/blade.html?pg=1&topic=blade&topic_set=
Volkan Erkan / saros1
Uzuv kaybı yaşayan sakatlar kaybettikleri uzuvlarının yerine ileri teknoloji protezler kullanmaya başladı. Bilim-kurgu filmlerinde gördüklerimize yaklaşan bu cihazlar sayesinde kaybedilen uzvun kas gücünün çok ötesinde şeyleri becerebilecek in-organik ama beyinden gelen konutları algılayabilen teknolojik cihazlar eklemleniyor bedenlere. O kadar ki, bu protezler bilek ve dirsek hareketlerini mükemmel şekilde gerçeğine uygun olarak yerine getirebiliyor.
Protez piyasası bu denli geliştikçe, finansman sıkıntısı çekmeyen silah sanayinin ar-ge çalışmalarıyla bu kulvara geçebileceğini öngörmek dahilik olmasa gerek. Tabi silah denince akla ilk gelen ülkelerden olan Amerika Birleşik Devletlerinde uzuv kaybı yaşayanların içinde Irak ve Afganistan’daki çatışmalara katılan askerlerin olduğunu da hatırlamak gerek. Dolayısıyla, çalışmaların bu yönünü unutmazsak iyi olur.
Yapılan çalışmaların sonuçları yeni silah makinelerinin “tatmin edici” ve ufuk açıcı olduğu yönünde. USATODAY’in haberine bakılırsa gazi askerler yeni bir hırs ve öfkeyle çatışma alanına dönmek için can atıyorlar. (1)
Habere göre, Washington D.C. de bulunan Walter Reed Ordu Tıp Merkezinin 57. koşuğunda bedenlerin yeni şekline ve kazandıkları yeteneklere alışmaya çalışan bu vatanseverler, azimle hayata kaldıkları yerden merhaba demek niyetinde.
Buraya kadar şoven ruhlara hitap eden, kahraman ve yılmaz askerlerin öykülerini güzelce anlatmamın sebebi savaşa dair birkaç kelam etmek değil. Teknolojinin savaşların itelemesiyle daha hızlı adımlarla ilerlemesi, önemli buluşların doğumlarını savaşların tecrübeli ebeler olarak hızlandırması bilenen bir gerçektir. Sakat üreten ve savaş maliyetlerini bu cihette de epeyce artıran teknolojik silahların ardından; bu sakatlanmaların sebep olduğu maliyeti düşürmek ve hatta yeni silahlar üretmek niyetiyle sakatların rehabilite edilmesi, kullanılabilir hale sokulması yönünde çalışmaların gelmesi, bu anlamda mantıklı.
Teknolojinin getirdiği yenilikler bilim-kurgu Hollywood filmlerinin –daha doğrusu birazının- uçuk kaçık olmadığını üzerinde düşünülmesi gerektiğini anlatıyor bizlere. Cyborglar. Sibernetik organizmalar diye açılımını yapabiliriz
Cyborgların bilim-kurgu film ve edebiyatında önemli bir yeri vardır. Bunun ötesinde, sosyal bir olgu olarak atıf yapılmanın yanında, felsefi bir düzlemde bile yer bulmuştur. Donna Haraway feminist bakışıyla, ikiliklerin ötesinde bir cyborg resmi çizerek, kadın/erkek, beyaz/siyah, sağlam/sakat vb. gibi kavramların gereksiz kalacağı bir gelecek hayal eder. (2)
Cyborg olmak bile isteye gerçekleşmez günümüzde. Ama teknolojinin getirileri -hatta alet kullanmaya başlayalı beri- bizim bir anlamda bu yolda ilerlediğimizi gösterir. Elimizden düşmeyen cep telefonları, kameralar, bilgisayar… öte yandan bu örneklerin cılız ve zorlama kaldığı, aşikar deliller ortadadır aslında.
Ortez, protez, elektronik tekerlekli sandalye, ayağa dik pozisyonda kaldırma cihazı ve daha bilemediğim nice yardımcı cihaz. Ve 03.06.07 günkü Radikal’den bir haber “Beyne yerleştirilen bir çiple yapay kola beyinden komut vererek istenilen hareket yaptırılabiliyor. Artık doğuştan veya kaza sonucu kolu olmayanlara takılacak yapay kol, sağlam kol gibi iş yapabilir hale getirilebilecek”.
Florida Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Jose C. Principe, Antalya’daki Biyomedikal ve Gelişen Teknolojilere dair bir konferansta, beynin bedenle nasıl iletişime geçtiğini, iletişim merkezlerini keşfettiklerini belirtip yukarıdaki açıklamayı yapıyor.
Geleceğin cyborgları bizlerin arasında canlı kanlı yaşıyor. Tabi bilinmeyen bir şey var. Diğerleri de cyborg mu olacak yoksa cyborglar dışlanacak mı?
Oscar Pistorius adlı Güney Afrikalı atlet cita adı verilen protezleriyle rüzgara kafa tutarken, “sağlamların Olimpiyatlarında” yarışmak istiyor.(3) Ancak protezlerin haksız rekabet yaratığını ileri sürenler de var. Bu eklerle eklemlenmiş insanlar diğerleriyle baş edebilecek duruma gelecek mi, bu muammaysa da, bazı cihazların bedenimize eklemleneceğini tahmin etmek güç değil.
(1) http://www.usatoday.com/news/nation/2004-05-05-cover-fit-to-serve_x.htm
(2-) Haraway, Donna. Simians, Cyborgs, and Women; The Reinvention of Nature. New York: Routledge, 1990
(3) http://www.wired.com/wired/archive/15.03/blade.html?pg=1&topic=blade&topic_set=
