Tekerlekli sandalye; engelli bireylerin iyileşme sürecinde ve günlük yaşamlarında hareket alanlarındaki kısıtı kaldıran en önemli yaşam araçlarıdır.
Esas olarak tekerlekli sandalyeyi satan medikal firmasının; hastanın ölçülerini doğru biçimde alması ve haatanın dik oturmasına yardımcı olurken yanlardan ve kalçadan bası yarası yapmayacak, aynı zamanda sırt uzunluğuna uygun sırtlığa dahip ve ayaklarının uzunluk ve basma açısına uygun bir tekerlekli sandalyeyi hastaya satması , elinde böyle uygun bir ürün yoksa uygun olmayan bir tekerlekli sandalyeyi hastaya satmaması ve başka firmalara yönlendirmesi insanlık ve ahlak kuralıdır.
Ancak, günümüzde hiç küçümsenemeyecek sayıda engelli kendi ölçülerine uygun olmayan tekerlekli sandalye kullanmak zorunda bırakılıyor. Bunlatın bir kısmı bilinçsiz yapılan bağışlar neticesinde iyilik yapılmak istenirken mağdur oluyor. Bir kısmı da bilinçsiz hasta ve hasta yakınlarının hastanın ölçüsünü almadan ya da hastayı yanlarınd götürüp denetmeden ilk girdikleri medikalciden bir tekerlekli sandalye alması sonucu mağdur oluyor.
Şimdi sizlerle akülü veya manuel sandalye alırken nasıl ölçü alacağınızı anlatacağım.
Ölçü almak için önce hastanızı , yan kol destekleri olan bir sandalye ya da koltuğa , veya tekerlekli sandalyeye oturtmanız gerekir.
Hastanızı dik bir oturuşa getirin ve sandalyenin oturma bölgesinde hastanın kalçsının her iki yanında eşit boşluk kalmasını sağlayın. Her iki elinizin parmaklarını tam açıp birleştirin ve
İki elinizi uzunlamasına hastanın kalçalarına doğru uzatıp, hastanın iki kalçasına avuç içlerinizle sıkmadan dokunun. İki elinizin sırtları arasında kalan hizadaki aralık mesafeyi bir çelik metre ile ölçün. Çocuklarda 37 cm standart genişliktir. Yetişkinlerde 40 cm, 45cm ve obez hastalarda 50 cm en çok satılan ölçülerdir. Bazı markalarda ara ölçülerde de tekerlekli sandalye bulunabilir. Hastanın iki yanına kaçası hizasından iki eliniz yassı olarak sıkışmadan girebiliyorsa bu iyi bir ölçüdür. Elleriniz giremezse kalça yanlara temas ederken bası yarası yapabilir veya hastayı sıkıştırıp rahatsız edebilir. İki elinizin yassı olarak yanlara sığmasından daha geniş bir ölçü hastanın bir yana doğru yayılmasına ve eğik oturmasına yol açar ki bu da hastanın oturuşunu bozarak omurilikte skolyoz oluşumunu hızlandırır.
Oturma döşemesinin arkadan öne olan mesafesine derinlik diyoruz. Hastanın sırtı sırtlığa tam dayanmışken dizlerinin katlanma bölgesinden 5 cm geriden arka sırtlık hizasına kadar olan mesafeyi ölçerek derinliğin klması gereken ölçüsünü bulabilirsiniz. Ottobock ve Quickie hibi bazı markalarda oturma döşemesinin derinlik ölçüsünün değiştirilebilmesi için iki parçalı oturma döşemesi kullanılmakta ve döşemenin ön kısmı öne doğru çekikerek döşemenin oturma derinliği 8 cm kadar uzatılabilmektedir.
Tekerlekli sandalyenin ayaklıkları ayrı ayrı istendiğinde sökülüp takılabilmelidir. Önden transferde bu size büyük kolaylık sağlar. Ayaklık ölçüsü hastanın bacak boyuyla ilgilidir. Hasta tekerlekli sandalyeye minderle oturuyorsa minderli olarak ayarlanmalı, minder kullanmıyorsa mindersiz olarak ayarlanmalıdır. Hasta dik otururken ve sandalyeye tam olarak yerleşmiş durumdayken ayakları ayak basamaklarına bastırılmalıdır. Bu durumda hastanın kalçası ve baldırları sandalyenin tabanına yani minder varsa mindere , yoksa oturma döşemesine eşit oranda baskı uygulamalıdır. Yani hastanın bacakları yukarıya kalkık oturursa kalçasında bası yarası oluşma riski ortaya çıkarken, baldırları kalçasından daha aşağıda oturması da baldırlarına baskı yaparak bu bölgede bası yarası oluşmasına zemin hazırlayacaktır. Üstelik hasta öne eğik oturduğundan sürekli olarsk öne doğru kayacak ve öne kayıp düşme riski ortaya çıkacaktır. Zaten zayıf olan baldır bacaklarına binen aşırı yük Kan dolaşımını zayıflatarak bacaklarda kalıcı kasarlara neden olabilecektir.
Bir diğer ayar sandalyenin yerden yüksekliği.
Hasta sandalyeye tam olarak oturduğunda ayak boyu ayarlandıktan sonra ayak basamskları yanlara kaldırılıp hastanın ayakları yere indirilir. Hastanın oturduğu yerden kımıldamafan ayaklarının yere rahatlıkla tam olarak basabildiği sandalye yüksekliği idealdir. Yani ayak basamaklarının yerden 10 cm kadar yukarıda kalması uygundur. Çok yüksek sandalye hastanın transferini zorlaştırır ve inme binme esnasında hastanın güvenliğini tehlikeye atar.
Bir diğer ayar sırt yüksekliğidir.İdeal olan hasta sandalyede dik otururken sırt tutma saplarının en üst noktasının hastanın koltuk altı hizasından 5 cm kadar aşağıda kalmasıdır. Çok alçak sırtlık hastanın oturma konforunu bozarken, çok yüksek sırtlık tekerlekleri çevirşrken kollarının sırtdemirlerine çarpmasına yol açar. Aurıca sırt kısmının oturma kısmına 90 derecs dik olması hastayı rahatsız eder. Sırt kısmının 5 derece kadar geriye yatık olması hastanın oturuş konforunu arttıracaktır. Bir çok markada, sırtlığın üst kısmında 5 derecelik bir eğim yapılmıştır.
Sırt kısmının yan boruları hastanın yaslanması nedeniyle bir süre sonra içe doğru eğilmeye başlar. Böylece sırt döşemesi geriye doğru sarkarak hastanın geriye yatmasına ve yan boruların hastanın göğüs kafesine baskı yapmasına yol açar. Bu hatayı önlemek adına tekerlekli sandalye satın alırken bu sandalyeye ait orijibal sırt gergi demirinin olup olmadığı sorulmalı ve bu gergi demiri de satın alınmalıdır. Gergi demirinin montajını yaptırmadan sandalyeyi teslim almayın ve ücreti ödemeyin. İki ucu demirden bükülmüş kanca olan ve iki boruya üstten geçirilen n uydurma demirler işinizi görmez. Tekerlekli sandalyenin sırtlık kısmının plastik tutma saplarının bittiği yerler kesilerek boruların içkerine iki tane alüminyum takoz çakılıp bu takozlara gergi demiri plastik başlıklı vidalarla takılmalıdır . Bu demir istendiğinde iki vida hiç bir alete gerek olmadan elle çevrilip sökülerek sandalye katlanabilmelidir. Bazı sandalyelerde sökmeye gerek kalmadan sandalye ile birlike katlanabilen arka döşeme kısmına monte edilmiş orijinal sırt destekleri de olabilmektedir.
Bir diğer ayar Antitipper tekerlek dediğimiz arka denge tekerleğidir. Tekerlekli sandalyeyi alırken mutlaka en az bir tane antitipper tekerlek monte ettirin. Antitipper tekerlek sandalyeye sabit olmamalı istendiğinde alet gerekmeden basitçe sökülebilmelidir. Asansör dar gelebilir, yolda yüksek bir basamaktan geçmek gerekebilir. Hızlıca antitipper tekerleği söküp işinizi halledince yeribe takabilmelisiniz. Bazı tekerlekli sandalyelerde antitipper tekerlek bir hareketle içe doğru çevrilerek pasif hale getirilebilmektedir. Antitipper tekerlek takıldığında arka büyük tekerleğin en arka noktasının dikey hizasını arkaya doğru 5 cm den fazla geçmemelidir. Antitipper tekerleğin yere değen noktasının yerden yüksekliği en az 5 cm, en çok 10 cm olmalıdır.Tercihan refakatçi solaksa , sağ arka tarafa ve refakatçi sağlaksa sol arka tarafa takılması refakatçinin ayağına dolaşmasını engeller.
Bir diğer ayar el frenleridir. Lastik havaları teker üzerinde yazan değerlerin içinde basılmalıdır. İyi bir fren tutuşu ancak böyle sağlanır. Fren kollarının kilitlenmesinden sonra yandan transferde sandalye denenmeli ve hasta yandan sandalyeye geçerken fren kolu oturak hizasının altında kalmalıdır ki hasta fren koluna çarpıp kklu eğmesin veya fren ayarını bozmasın ve hastayı fen kolu yaralamasın.
Esas olarak tekerlekli sandalyeyi satan medikal firmasının; hastanın ölçülerini doğru biçimde alması ve haatanın dik oturmasına yardımcı olurken yanlardan ve kalçadan bası yarası yapmayacak, aynı zamanda sırt uzunluğuna uygun sırtlığa dahip ve ayaklarının uzunluk ve basma açısına uygun bir tekerlekli sandalyeyi hastaya satması , elinde böyle uygun bir ürün yoksa uygun olmayan bir tekerlekli sandalyeyi hastaya satmaması ve başka firmalara yönlendirmesi insanlık ve ahlak kuralıdır.
Ancak, günümüzde hiç küçümsenemeyecek sayıda engelli kendi ölçülerine uygun olmayan tekerlekli sandalye kullanmak zorunda bırakılıyor. Bunlatın bir kısmı bilinçsiz yapılan bağışlar neticesinde iyilik yapılmak istenirken mağdur oluyor. Bir kısmı da bilinçsiz hasta ve hasta yakınlarının hastanın ölçüsünü almadan ya da hastayı yanlarınd götürüp denetmeden ilk girdikleri medikalciden bir tekerlekli sandalye alması sonucu mağdur oluyor.
Şimdi sizlerle akülü veya manuel sandalye alırken nasıl ölçü alacağınızı anlatacağım.
Ölçü almak için önce hastanızı , yan kol destekleri olan bir sandalye ya da koltuğa , veya tekerlekli sandalyeye oturtmanız gerekir.
Hastanızı dik bir oturuşa getirin ve sandalyenin oturma bölgesinde hastanın kalçsının her iki yanında eşit boşluk kalmasını sağlayın. Her iki elinizin parmaklarını tam açıp birleştirin ve
İki elinizi uzunlamasına hastanın kalçalarına doğru uzatıp, hastanın iki kalçasına avuç içlerinizle sıkmadan dokunun. İki elinizin sırtları arasında kalan hizadaki aralık mesafeyi bir çelik metre ile ölçün. Çocuklarda 37 cm standart genişliktir. Yetişkinlerde 40 cm, 45cm ve obez hastalarda 50 cm en çok satılan ölçülerdir. Bazı markalarda ara ölçülerde de tekerlekli sandalye bulunabilir. Hastanın iki yanına kaçası hizasından iki eliniz yassı olarak sıkışmadan girebiliyorsa bu iyi bir ölçüdür. Elleriniz giremezse kalça yanlara temas ederken bası yarası yapabilir veya hastayı sıkıştırıp rahatsız edebilir. İki elinizin yassı olarak yanlara sığmasından daha geniş bir ölçü hastanın bir yana doğru yayılmasına ve eğik oturmasına yol açar ki bu da hastanın oturuşunu bozarak omurilikte skolyoz oluşumunu hızlandırır.
Oturma döşemesinin arkadan öne olan mesafesine derinlik diyoruz. Hastanın sırtı sırtlığa tam dayanmışken dizlerinin katlanma bölgesinden 5 cm geriden arka sırtlık hizasına kadar olan mesafeyi ölçerek derinliğin klması gereken ölçüsünü bulabilirsiniz. Ottobock ve Quickie hibi bazı markalarda oturma döşemesinin derinlik ölçüsünün değiştirilebilmesi için iki parçalı oturma döşemesi kullanılmakta ve döşemenin ön kısmı öne doğru çekikerek döşemenin oturma derinliği 8 cm kadar uzatılabilmektedir.
Tekerlekli sandalyenin ayaklıkları ayrı ayrı istendiğinde sökülüp takılabilmelidir. Önden transferde bu size büyük kolaylık sağlar. Ayaklık ölçüsü hastanın bacak boyuyla ilgilidir. Hasta tekerlekli sandalyeye minderle oturuyorsa minderli olarak ayarlanmalı, minder kullanmıyorsa mindersiz olarak ayarlanmalıdır. Hasta dik otururken ve sandalyeye tam olarak yerleşmiş durumdayken ayakları ayak basamaklarına bastırılmalıdır. Bu durumda hastanın kalçası ve baldırları sandalyenin tabanına yani minder varsa mindere , yoksa oturma döşemesine eşit oranda baskı uygulamalıdır. Yani hastanın bacakları yukarıya kalkık oturursa kalçasında bası yarası oluşma riski ortaya çıkarken, baldırları kalçasından daha aşağıda oturması da baldırlarına baskı yaparak bu bölgede bası yarası oluşmasına zemin hazırlayacaktır. Üstelik hasta öne eğik oturduğundan sürekli olarsk öne doğru kayacak ve öne kayıp düşme riski ortaya çıkacaktır. Zaten zayıf olan baldır bacaklarına binen aşırı yük Kan dolaşımını zayıflatarak bacaklarda kalıcı kasarlara neden olabilecektir.
Bir diğer ayar sandalyenin yerden yüksekliği.
Hasta sandalyeye tam olarak oturduğunda ayak boyu ayarlandıktan sonra ayak basamskları yanlara kaldırılıp hastanın ayakları yere indirilir. Hastanın oturduğu yerden kımıldamafan ayaklarının yere rahatlıkla tam olarak basabildiği sandalye yüksekliği idealdir. Yani ayak basamaklarının yerden 10 cm kadar yukarıda kalması uygundur. Çok yüksek sandalye hastanın transferini zorlaştırır ve inme binme esnasında hastanın güvenliğini tehlikeye atar.
Bir diğer ayar sırt yüksekliğidir.İdeal olan hasta sandalyede dik otururken sırt tutma saplarının en üst noktasının hastanın koltuk altı hizasından 5 cm kadar aşağıda kalmasıdır. Çok alçak sırtlık hastanın oturma konforunu bozarken, çok yüksek sırtlık tekerlekleri çevirşrken kollarının sırtdemirlerine çarpmasına yol açar. Aurıca sırt kısmının oturma kısmına 90 derecs dik olması hastayı rahatsız eder. Sırt kısmının 5 derece kadar geriye yatık olması hastanın oturuş konforunu arttıracaktır. Bir çok markada, sırtlığın üst kısmında 5 derecelik bir eğim yapılmıştır.
Sırt kısmının yan boruları hastanın yaslanması nedeniyle bir süre sonra içe doğru eğilmeye başlar. Böylece sırt döşemesi geriye doğru sarkarak hastanın geriye yatmasına ve yan boruların hastanın göğüs kafesine baskı yapmasına yol açar. Bu hatayı önlemek adına tekerlekli sandalye satın alırken bu sandalyeye ait orijibal sırt gergi demirinin olup olmadığı sorulmalı ve bu gergi demiri de satın alınmalıdır. Gergi demirinin montajını yaptırmadan sandalyeyi teslim almayın ve ücreti ödemeyin. İki ucu demirden bükülmüş kanca olan ve iki boruya üstten geçirilen n uydurma demirler işinizi görmez. Tekerlekli sandalyenin sırtlık kısmının plastik tutma saplarının bittiği yerler kesilerek boruların içkerine iki tane alüminyum takoz çakılıp bu takozlara gergi demiri plastik başlıklı vidalarla takılmalıdır . Bu demir istendiğinde iki vida hiç bir alete gerek olmadan elle çevrilip sökülerek sandalye katlanabilmelidir. Bazı sandalyelerde sökmeye gerek kalmadan sandalye ile birlike katlanabilen arka döşeme kısmına monte edilmiş orijinal sırt destekleri de olabilmektedir.
Bir diğer ayar Antitipper tekerlek dediğimiz arka denge tekerleğidir. Tekerlekli sandalyeyi alırken mutlaka en az bir tane antitipper tekerlek monte ettirin. Antitipper tekerlek sandalyeye sabit olmamalı istendiğinde alet gerekmeden basitçe sökülebilmelidir. Asansör dar gelebilir, yolda yüksek bir basamaktan geçmek gerekebilir. Hızlıca antitipper tekerleği söküp işinizi halledince yeribe takabilmelisiniz. Bazı tekerlekli sandalyelerde antitipper tekerlek bir hareketle içe doğru çevrilerek pasif hale getirilebilmektedir. Antitipper tekerlek takıldığında arka büyük tekerleğin en arka noktasının dikey hizasını arkaya doğru 5 cm den fazla geçmemelidir. Antitipper tekerleğin yere değen noktasının yerden yüksekliği en az 5 cm, en çok 10 cm olmalıdır.Tercihan refakatçi solaksa , sağ arka tarafa ve refakatçi sağlaksa sol arka tarafa takılması refakatçinin ayağına dolaşmasını engeller.
Bir diğer ayar el frenleridir. Lastik havaları teker üzerinde yazan değerlerin içinde basılmalıdır. İyi bir fren tutuşu ancak böyle sağlanır. Fren kollarının kilitlenmesinden sonra yandan transferde sandalye denenmeli ve hasta yandan sandalyeye geçerken fren kolu oturak hizasının altında kalmalıdır ki hasta fren koluna çarpıp kklu eğmesin veya fren ayarını bozmasın ve hastayı fen kolu yaralamasın.
Son düzenleme:
