Vasi atanmasında geçen sürede biriken 2022 aylıkların ödenmesi hakkında KDK kararı

Daha önce takip edenler bilir. Vasi kararı çıkıncaya kadar aylık kesilmesi söz konusu olmuştu. Konuyu merak edenler şuradan takip edebilirler.

Karar özetle: başvuranın kardeşine ödenen engelli aylığının vasi tayini işlemi sebebiyle geç bağlanmasının hakkaniyete uygun olmadığına ve biriken aylıkların ödenmesine karar verilmiştir. Kararın tamamı aşağıdadır:

SAYI:
BAŞVURU NO: 2017/16115
KARAR TARİHİ:

TAVSİYE KARARI

BAŞVURAN: TALHA Y****, TCKN :

Adres:

BAŞVURAN VEKİLİ / TEMSİLCİSİ : REYHAN Y**** (vasi)

BAŞVURUYA KONU İDARE : Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Küçükçekmece Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı

BAŞVURUNUN KONUSU : Başvuranın 2022 sayılı Kanun gereğince almaya hak kazandığı aylığın vasi atanması işlemi sebebiyle sekiz ay geç bağlanması nedeniyle yoksun kalınan aylığın geçmişe yönelik olarak ödenmesi talebi hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ: 15.12.2017

I.BAŞVURUNUN KONUSU
1.Başvuran, Yasal temsilcisi olduğu Talha Y**** ve diğer kardeşi Gülhan Y****'e 01.09.2010 tarihinde 2022 sayılı Kanun kapsamında, "engelli aylığı" bağlandığını, Talha Y**** ve Gülhan Y****'in engelli aylıklarının 14.07.2016 tarihinde ikametgâh adresi değişikliği olduğu gerekçesiyle durdurulduğunu 14.07.2016 tarihinde, Küçükçekmece İlçesi Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığına (SYDV) kesilen aylıkların yeniden bağlanması için usulüne uygun şekilde müracaat yapıldığını, Gülhan Y****'in aylığı yeniden bağlanırken Talha Y****'in aylığı yasal temsilci atanması gerekçesiyle reddedildiğini, SYDV'nin ret kararının ardından Küçükçekmece Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 2016/932 E. ve 2017/163 K. numarasıyla Talha Y****'e, kendisinin vasi tayin edilmesine karar verildiğini, bunun üzerine aylık ödemesinin yapılması için SYDV Başkanlığına müracaat yapıldığını, SYDV'nin iptal edilen aylığı ödemeye yeniden başladığını, ancak aylığın durdurulduğu 14.06.2016 tarihinden, yeniden aylık bağlandığı 01.03.2017 tarihine kadar geçen
süredeki aylıkların ödenmeyeceğini bildirdiğini ifade etmiş, vasisi olduğu Talha Y****'in alamadığı 8 aylık tutarının hesaplanarak geçmişe yönelik ödeme yapılmasını talep etmiştir.

II. İDARENİN AÇIKLAMALARI

2. Şikâyet başvurusunun incelenmesi amacıyla Küçükçekmece İlçesi Sosyal Yardımlaşma ve dayanışma Vakfı Başkanlığın'dan (SYDV) istenilen bilgi ve belgelere, Başkanlık 09/01/2018 tarih ve 2018/26 tarihli yazısında özetle;

2.1. 2013 yılında (Bütünleşik sosyal Yardım Bilgi Sistemi (BSBYS) üzerinden Vakıf Başkanlığına intikal eden engelli aylığı kayıtlarına fiziki dosya açılabilmesi için tüm engelli aylığı hak sahiplerinin resmi ikamet adresine 09/03/2016 tarihinde posta ile bildirim yapıldığı,

2.2. Engelli sağlık kurulu raporu v.b. evraklarla Vakfa müracaat etmelerinin istendiği, Talha Y****'in söz konusu başvuruyu yapmaması üzerine ikamet adresine sosyal inceleme amacıyla gidildiğini,

2.3. Kişilerin adresinde bulunamaması sebebiyle 14/07/2016 tarihinde Vakıf Mütevelli Heyeti kararı ile engelli aylığının kesildiğini bunun üzerine Talha Y****'in düzeltilmesi için başvuru yaptığını, başvuru sonrası Talha Y****'in %80 engelli olması sebebiyle vasi atanmasının gerekli görüldüğünü,

2.4. Vasi atamasının yapılmasının ardından 31/03/2017 tarihinde tekrar engelli aylığının bağlandığı, bu süre zarfında ödenmeyen 8 aylık ücretin tekrar ödenmesinin mümkün olmadığı ifade edilmiştir.

3. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü tarafından Kurumumuza 25/04/2018 tarihinde ulaşan 02/02/2018 tarih ve 13652 sayılı yazılı cevapta özetle;

3.1. Talha Y****'in almakta olduğu %70 ve üzeri engelli aylığının 14/07/2016 tarihli ve 2016/28-2/64 sayılı Küçükçekmece Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı mütevelli heyeti kararıyla başvuru formunda belirtilen adrese sosyal inceleme amacıyla gidildiği,

3.2. Ailenin beyan edilen adreste oturmadığı tespit edildiğinden engelli aylığının kesildiğini,

3.3. Başvuranın adres kaydının düzeltilmesi sonucu yaptığı engelli aylığı başvurusunda engelli Talha Y**** için vasilik kararının olmadığı anlaşılmış olup engelli aylığı başvurusu 01/09/2016 tarihli ve 2016/38-2/13 sayılı Küçükçekmece Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı mütevelli heyeti kararıyla reddedildiği,

3.4. Talha Y****'e mahkeme tarafından vasi tayini yapılmasının ardından adı geçenin engelli aylığı talebi 31/03/2017 tarihli ve 201713-2/9 tarihli Küçükçekmece Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı mütevelli heyeti kararıyla kabul edildiği,

3.5. 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşları İle Engelli Ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik'in 11'inci maddesinin "Aylığı kesilenlerin yeniden aylık talebinde bulunmaları halinde başvurular yeni başvuru olarak değerlendirilir" şeklinde düzenlendiği ifade edilmiş, başvurana geçmişe dönük ödeme yapılmasının mümkün olmadığı ifade edilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

4.1. "Kanun önünde eşitlik" başlıklı 10'uncu maddesinin üçüncü fıkrası;
"Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz"

4.2. "Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı" başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları;
"Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler."

4.3. "Sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenler" başlıklı 61"inci maddesi
"Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır."

4.4. "Yargı yolu" başlıklı 125'inci maddesinin yedinci fıkrası;
"İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür."hükümlerini amirdir.

5. 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun'un 2'nci maddesi "65 yaşını doldurmamış olmasının yanı sıra; a)

Başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek şekilde engelli olduklarını ilgili mevzuatı çerçevesinde alınacak sağlık kurulu raporu ile kanıtlayan, 18 yaşını dolduran Türk vatandaşı engellilerden; sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlananlar ile uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olunması gereken bir işte çalışanlar veya nafaka bağlanmış ya da nafaka bağlanması mümkün olanlar hariç olmak üzere, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından muhtaç olduğuna karar verilenlere muhtaçlık hâli devam ettiği müddetçe (4.860) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımından bulunacak tutarda, aylık bağlanır"

Birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri kapsamına giren engellilerden veya ikinci fıkra gereğince aylık bağlanacak engelli yakınlarından, her ne nam altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı, 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan asgari ücretin aylık net tutarının 1/3'ünden fazla olanlar ile aynı tutardan fazla gelir sağlaması mümkün olan kimseler muhtaç kabul edilemez ve kendilerine aylık bağlanamaz."

5.1. 4'üncü maddesi "Bu Kanuna göre aylık bağlanmada veya ödenmesinde uygulanacak usul ve esaslar ile kullanılacak belgeler, Maliye Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından müşterek hazırlanacak bir yönetmelikle tespit olunur." hükümlerini ihtiva eder,

6. 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşları İle Engelli Ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik'in

6.1. 5'inci maddesinde "b) 18 yaş altı engelli yakını aylığı başvurularında;engelliler için sağlık kurulu raporunun yanında, kanuni velisinin olmadığı durumlarda atanmış vasilere ilişkin mahkemece verilmiş vesayet kararının aslı ya da noter tarafından onaylı sureti istenir. Bununla birlikte vesayet kararı suretlerine Vakıf Müdürlerince, aslının ibraz edilmesi kaydıyla "aslı gibidir" onayı verilir"

(6) Eksik belge ile yapılan başvurular kabul edilmez ve aylık başvurusu belgelerin tamamlanmasını müteakip sisteme işlenir"

6.2. 7'nci maddesinin birinci fıkrası "Her ne nam altında olursa olsun her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle, hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan asgari ücretin aylık net tutarının 1/3'ünden az olanlar ile aynı tutardan fazla gelir sağlaması mümkün olmayanlar, 2022 sayılı Kanunun uygulanmasında muhtaç sayılır."

6.3. Aynı maddenin dokuzuncu fıkrasında "Değerlendirmeler sonucu hane içinde kişi başına düşen geliri muhtaçlık sınırının altında olanlara aylık bağlanır"

6.4. Yönetmeliğin aylıkların durdurulması ve kesilmesi başlıklı 11'inci maddesinin ikinci
fıkrası "2) Yaşlı aylığı ve engelli aylıkları, aşağıda belirtilen hallerde kesilir;

ğ) 7 nci maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (e) ve (f) bentlerinde belirtilen sebeplerle veya nafaka almakta olması ya da hane içinde kişi başına düşen gelirin muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde olması sebebiyle aylık bağlanması koşullarının kaybedilmesi"

Beşinci fıkrası "Aylığı kesilenlerin yeniden aylık talebinde bulunmaları halinde başvurular yeni başvuru olarak değerlendirilir" şeklinde düzenlenmiştir.

IV. KAMU DENETÇİSİ CELİLE ÖZLEM TUNÇAK'IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

7. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın taleplerinin kabulü yönündeki öneri, Kamu Başdenetçisi'ne sunulmuştur.


V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme

8. Başvuran, 2022 sayılı Kanun kapsamında kardeşine bağlanan engelli aylığının yetkililerin ikametlerinde bulunmamaları sebebiyle yapılan inceleme neticesinde kesildiğini, işleme itiraz ettiklerini, itirazın ardından yapılan değerlendirme neticesinde Talha Y****'e vasi atanmasının gerekli olması sebebiyle aylığın 31/03/2017 tarihinde bağlandığını, aylık alınmayan sekiz aylık tutarın kendilerine ödenmediğini ifade ederek, geçmişe yönelik ödemenin yapılmasını talep etmektedir.

9. Küçükçekmece SYDV ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın yapmış oldukları açıklamalarda, başvuranın kardeşinin aylığının uzun süredir MERNİS sisteminde kayıtlı adreste ikamet etmemesi sebebiyle kesildiği, yapılan itiraz üzerine Talha Y****'e vasi atanmasının gerekmesinin anlaşıldığı, bu itibarla başvuranın aylık ödenmesi talebinin tekrar reddedildiği, vasi atanmasının ardından aylık ödemesine başlandığı, ilgili mevzuat gereğince vasi atanması gerekli olan kişilerin vasileri olmaksızın aylık bağlanamayacağı ve ayrıca geçmişe yönelik ödeme yapılmasının mümkün olmadığı ifade edilmiştir.

10. Başvuranın kardeşi, engel oranı %80 oranında bulunan bakıma muhtaç bir kişidir. Nitekim Vakıf Başkanlığı da bu yönde bir karar vermiş ve başvurana engelli aylığı ödenmesine karar vermiştir. Bununla birlikte, başvuranın uzun süre MERNİS adresinde ikamet etmemesi üzerine aylık ödemesi kesilmiştir. Yapılan itirazın ardından Talha Y****'e vasi atanmaması sebebiyle 2022 sayılı Kanun kapsamındaki aylık ödemesine başlanılmamıştır.

11. Başvuranın aylığının kesilmesine sebep olarak gösterilen ikametgahta bulunmama ve vasi atanmaması işlemi 6 numaralı ve devamı paragraflarında belirtilen 2022 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesi gereği 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşları İle Engelli Ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik'in ilgili hükümlerinde düzenlenmiştir.

12. Şikâyete konu husus özellikle vasi atanması gerektiğine dair karar ile birlikte başvuranın kardeşi Talha Y****'e mahkeme tarafından vasi atanma sürecinde aylık ödemesi yapılmamasına ilişkindir. 2022 sayılı Kanun'da engelli ve muhtaç olan kişilere aylık hakkı tanınmış olup, bu kişilerin muhtaç ve engelli olmaları hususu asli şart olarak düzenlenmiştir. Diğer yandan idarenin ilgili ödemeleri düzenleyen usul ve esaslar hakkında Yönetmelik çıkarabileceği ifade edilmiş olup, bu usul ve esaslar Yönetmelik hükümleri ile detaylı olarak düzenlenmiştir.

13. Anayasa'nın 124'üncü maddesinde ifade edildiği üzere Yönetmelikler, Yönetmelik çıkarma yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluşları tarafından kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere çıkarılırlar. Bu durumda Yönetmelikler esas olarak bir hak ihdas edici yahut kısıtlayıcı bir işlev görmemekte, idarenin düzenleme yetkisi çerçevesinde idari işlem ve eylemlerin insicamlı bir şekilde yürütülmesini sağlamaktadırlar.

14. Başvuranın kardeşi Talha Y****'e 4721 sayılı Kanunun 405. maddesinde düzenlenen "Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanır." Hükmüne istinaden vasi atanması talep edildiği ve bu talep neticesinde mahkemece vasi atanma kararının beklendiği ifade edilmiştir. Ayırtım gücünün yokluğu durumunda Türk Medeni Kanununun 15'inci maddesi gereğince kişilerin işlemlerinin hukukî sonuç doğurmasını engelleyen bir durumdur. Bu itibarla Yönetmelikte vasi atanması gereken kişilerden vasisi olunduğuna dair belge istenilmesi yasal bir gerekliliktir. Dolayısıyla idarece aylık ödemenin gerçekleşmesi için vasi tayini işleminin mahkemece kararlaştırılmasının istenmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

15. Bununla birlikte 2022 sayılı Kanun kapsamında aylık almaya başvuran kişinin engelli ve muhtaç olduğu göz önüne alındığında, vasi işlemi henüz yapılmamış engellinin mahkemede vasi tayini işleminin uzun sürmesinden ötürü yasal olarak hakkı olan bir ödemeye kavuşamaması Anayasa'nın 61'inci maddesinde yer alan "Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır." hükmünü 10'uncu maddesinde yer alan engellilere yönelik pozitif ayrımcılık düzenlemelerinin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı hükmü ile birlikte değerlendirildiğinde hakkaniyete aykırı olduğu değerlendirilmektedir Ayrıca Yönetmeliğin dayanağını teşkil eden 2022 sayılı Kanun'da buna aykırı bir düzenleme bulunmadığı göz önüne alındığında, İdarenin engelli haklarını genişletici bir işlem tesis ederek, engellinin aylık başvurusu yapması sonrasında diğer yasal şartları sağlaması durumunda vasi tayini işleminin gerçeklemesine kadar engellinin hakkından mahrum kalmasını önleyecek şekilde Yönetmeliği tadil etmesi gerektiği düşünülmektedir.

16. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; Yönetmelik hükmü dayanak gösterilerek yeni başvuru biçiminde değerlendirildiği bu sebeple başvurana ödenmeyen sekiz aylık tutarındaki ücretin ödenmediği, Yönetmelikte yer alan vasi tayini işlemi kararının istenilmesinin mevzuata uygun olduğu; ancak başvuranın kardeşine ödenen engelli aylığının vasi tayini işlemi sebebiyle geç bağlanmasının hakkaniyete uygun olmadığı, 2022 sayılı Kanun kapsamında aylık almaya müracaat eden engelli ve muhtaç kişilerin korunmasının esas alındığı dikkate alınıp, vasi tayini işleminin mahkemece uzun sürmesi durumunda engelli kişilerin aylık haklarından yoksun kalmalarını önleyecek şekilde 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşları İle Engelli Ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik hükümlerinde değişiklik yapılması; ayrıca başvurana ödenmeyen sekiz aylık ücret turanın ödenmesi gerektiği yönünde tavsiyede bulunulması sonuç ve kanaatine varılmıştır.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

17. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21'nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İstanbul İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

Yukarıda açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN KABULÜ ile, Başvuranın kardeşine geçmişe yönelik olarak ödeme yapılması hususunda ve "65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşları İle Engelli Ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik" vasi tayini işlemleri süresince vatandaşların hak kaybına uğramalarını önleyecek şekilde değişiklik yapılması hususunda AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞINA,

Başvurana geçmişe yönelik olarak ödeme yapılması hususunda KÜÇÜKÇEKMECE SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA VAKFI BAŞKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI İLE KÜÇÜKÇEKMECE SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA VAKFI BAŞKANLIĞI tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.