VAZİFE MALULLÜĞÜ:
Vazife malullüğü kavramı 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununun 45 ve 55 inci maddelerinde yer almakta olup bu hükümlere göre vazife malullüğünün kabulü için;
*Görevlerini yaptıkları sırada bu görevlerinden dolayı meydana gelmesi, (TSK. Personeli açısından askerlik görevini yapmaları sırasında meydana gelmesi)
*Kendi kurumlarının başka bir kuruma ait başka işleri yapmakta iken yaptıkları işlerden dolayı meydana gelmesi,
*Kurumların menfaatini korumak amacıyla bir iş yaparken o işten dolayı meydana gelmesi ve bu amacın ilgili kurumlarca kabul edilmesi,
Şartlarının gerçekleşmesi gerekmektedir.
Ancak olayın 5434 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde yer alan nedenlerden dolayı meydana gelmesi halinde kişilerin vazife malullükleri kabul edilmemektedir.
Yasaklı Fiiller Şu Şekildedir;
-Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan,
-Kanun, tüzük, ve emir dışında hareket etmiş olmaktan,
-Yasak fiilleri yapmaktan,
-İntihara teşebbüsten,
-Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına çıkar sağlamak veya zarar vermek maksadından doğması,
2330 Sayılı Kanun Hükümlerine göre vazife malullüğü: 2330 sayılı Nakdi Tazminat Ödenmesi ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun hükümleri uygulanmak suretiyle vazife malullüğü aylığı bağlanması işlemidir. Bu işleme, subay, astsubay, uzman erbaş, uzman çavuş, er-erbaş, emniyet personeli, sivil iştirakçiler tabi olmaktadır.
2330 Sayılı Kanun'un kapsamı ve amacı şu şekildedir;
Madde 1 - Bu kanunun amacı; barışta güven ve asayişi korumak, kaçakçılığı men, takip ve tahkikle görevli olanların bu görevlerinden dolayı ya da görevleri sona ermiş olsa bile yaptıkları hizmet nedeniyle derhal veya bu yüzden maruz kaldıkları yaralanma veya hastalık sonucu ölmeleri veya sakat kalmaları halinde ödenecek nakdi tazminat ile birlikte bağlanacak aylığın ve bu yüzden yaralanmaları halinde ödenecek nakdi tazminatın esas ve yöntemlerinin düzenlenmesidir.
3713 Sayılı Kanun Hükümlerine göre vazife malullüğü: 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle vazife malullüğü aylığı bağlanması işlemidir. Bu işleme, subay, astsubay, uzman erbaş, uzman çavuş, emniyet personeli, sivil iştirakçiler tabi olmaktadır. Er-erbaşlar ödenecek aylık yönünden bu kapsama girmemektedir.
3713 Sayılı Kanun'un kapsamı ve amacı şu şekildedir;
-Yurtiçinde ya da yurtdışında Türk Devletinin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünü bozmak;
-Türk Devletinin ve Cumhuriyetinin varlığını tehlikeye düşürmek; yıkmak ve ele geçirmek,
-Temel hak ve hürriyetleri yok etmek,
-Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak,
amacıyla bir örgüte mensup kişi ya da kişilerce yaralananan, sakatlanan veya öldürülen kamu görevlilerinden yurtiçinde ve yurtdışında görevlerini ifa ederlerken veya sıfatları kalkmış olsa bile bu görevlerini yapmalarından dolayı terör eylemlerine muhatap olarak yaralanan, sakatlanan, ölen veya öldürülenlerdir.
HARP MALULLÜĞÜ:
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun 64. maddesinde yer alan Harp Malullüğü kavramı ile ilgili hüküm şu şekildedir:
"Madde 64 - (Değişik: 18/1/1979 - 2177/1 md.)
Vazife malullerinden bu malullüklere;
a) Harpte fiilen ateş altında,
b) Harpte, harp bölgelerindeki harp harekat ve hizmetleri sırasında, bu harekat ve hizmetlerin sebep ve etkileriyle,
c) Harpte veya harbe hazırlık devresinde her çeşit düşman silahlarının etkisiyle,
ç) Askeri harekatı gerektiren iç tedip ve sınır hareketleri sırasında, bu hareketlerin sebep ve etkisiyle,
d) Barışta ve olağanüstü hallerde, emir veya görev ile uçuş yapan uçucularla hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak uçakta bulunanlardan uçuşun havadaki ve yerdeki sebepleriyle ve yine emir ve görev ile dalış yapan dalgıçlarla, hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak denizaltı gemisinde veya dalgıç kıtasında bulunanlardan denizaltıcılığın veya dalgıçlığın çeşitli sebep ve tesirleriyle,
e) Anayasanın 66 ncı maddesi veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası andlaşmalar uyarınca yabancı ülkelere Türk Silahlı Kuvvetleri gönderilmesini gerektiren durumlarda, birliklerin bulundukları yerlerden hareketlerinden itibaren yurt içinde, yurt dışında, yabancı ülkelerde veya yurda dönüş sırasında, uğramış olan muvvazzaf ve yedek subay, astsubay, uzman jandarma çavuş, uzman çavuş, erbaş ve erler (gönüllü erler dahil) ile Türk Silahlı Kuvvetlerince görevlendirilen sivil iştirakçilere ve T.C. Emekli Sandığına, Sosyal Sigortalar Kurumuna, Bağ - Kur'a ve çeşitli sandıklara tabi olmayan sivil görevlilere de ayrıca (Harp malulü) denir.
Bunlardan uzman erbaşlara bulundukları kademenin üç ilerisindeki kademenin, uzman jandarma çavuşlara bulundukları rütbenin bir üst rütbesinin aynı kademesinin; astsubaylarla yarbay rütbesine kadar, (yarbay hariç) bir üst rütbenin aynı kademesinin, yarbaylara albay, albaylara kıdemli albay, kıdemli albay ile general ve amirallere bir üst rütbenin, sivil iştirakçilere ise bulundukları derecenin bir üst derecesindeki aynı kademesinin emekli aylığı bağlanmasına esas gösterge tablosunda karşılığı olan derece veya kademesi üzerinden vazife malullüğü aylığı bağlanır.
Bulundukları derecenin bir üst derecesi olmayanlar için o derecenin üç ilerisindeki kademe göstergesi, üç ilerisindeki kademe göstergesi olmayanlar için de o derecenin son kademe göstergesi esas alınır.
Şu kadar ki, harp malulü olan erbaş ve erler ile Türk Silahlı Kuvvetlerince görevlendirilen sivil görevlilere öğrenim durumlarına göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinde tespit edilen giriş derece ve kademesinin bir üst derecesindeki aynı kademesinden; bunlardan öğrenim görmemiş olanlara aynı maluliyet derecesinden vazife malulü olan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ekli gösterge tablosundaki ilkokulu bitiren iştirakçiye bağlanması icabeden derece ve kademesinin bir üst derecesindeki aynı kademesinden, yine bunlardan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre devlet memuriyeti yapanların ise memuriyette kazanılmış hak olarak kendilerine uygulanan derece ve kademenin bir üst derecesindeki aynı kademesinden vazife malullüğü aylığı bağlanır.
İştirakçilerden harp malulü olanlara bağlanacak vazife malullüğü aylığı, harp malulü erlere bağlanacak vazife malullüğü aylığından az olamaz.
Harp ve vazife malullerinin, malullük derecesine göre aşağıdaki yazılı ek göstergelerin yürürlükteki katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktar "Harp malullüğü zammı" olarak aylıklarına ayrıca eklenir.
(Değişik gösterge tablosu: 28/2/1995 - 4082/4 md.)
Maluliyet Derecesi---- İştirakçiler, erbaş ve erler ile sivil görevliler için
1 1100
2 950
3 800
4 600
5 500
6 400
Harp malulü sayılacak vazife malullerinden bir harekatın başarıyla sonuçlanmasını şahsen sağladığı ve örnek tutulacak cesaret ve fedakarlık gösterdiği sıralarda bu malullüğe uğradıkları usulüne göre sıralı üstlerince saptanan Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile, Türk Silahlı Kuvvetlerince görevlendirilen sivil görevlilere, Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi ve Milli Savunma Bakanının onayı ile harp malullüğü zamları % 25 fazlasıyla bağlanır.
Türk Silahlı Kuvvetleri vazife malullerine bağlanacak aylıkların hesabında; 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun bu kanunla değişik 64 üncü maddesi uyarınca, kendilerinin harp malulü olması halinde bağlanacak aylık ve harp malullüğü zammı ile vazife malullüğü aylığı arasındaki farkın % 80'i vazife malullüğü aylıklarına ayrıca eklenir."
Av.Mehmet Yaşar ŞAHİN
Vazife malullüğü kavramı 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununun 45 ve 55 inci maddelerinde yer almakta olup bu hükümlere göre vazife malullüğünün kabulü için;
*Görevlerini yaptıkları sırada bu görevlerinden dolayı meydana gelmesi, (TSK. Personeli açısından askerlik görevini yapmaları sırasında meydana gelmesi)
*Kendi kurumlarının başka bir kuruma ait başka işleri yapmakta iken yaptıkları işlerden dolayı meydana gelmesi,
*Kurumların menfaatini korumak amacıyla bir iş yaparken o işten dolayı meydana gelmesi ve bu amacın ilgili kurumlarca kabul edilmesi,
Şartlarının gerçekleşmesi gerekmektedir.
Ancak olayın 5434 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde yer alan nedenlerden dolayı meydana gelmesi halinde kişilerin vazife malullükleri kabul edilmemektedir.
Yasaklı Fiiller Şu Şekildedir;
-Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan,
-Kanun, tüzük, ve emir dışında hareket etmiş olmaktan,
-Yasak fiilleri yapmaktan,
-İntihara teşebbüsten,
-Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına çıkar sağlamak veya zarar vermek maksadından doğması,
2330 Sayılı Kanun Hükümlerine göre vazife malullüğü: 2330 sayılı Nakdi Tazminat Ödenmesi ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun hükümleri uygulanmak suretiyle vazife malullüğü aylığı bağlanması işlemidir. Bu işleme, subay, astsubay, uzman erbaş, uzman çavuş, er-erbaş, emniyet personeli, sivil iştirakçiler tabi olmaktadır.
2330 Sayılı Kanun'un kapsamı ve amacı şu şekildedir;
Madde 1 - Bu kanunun amacı; barışta güven ve asayişi korumak, kaçakçılığı men, takip ve tahkikle görevli olanların bu görevlerinden dolayı ya da görevleri sona ermiş olsa bile yaptıkları hizmet nedeniyle derhal veya bu yüzden maruz kaldıkları yaralanma veya hastalık sonucu ölmeleri veya sakat kalmaları halinde ödenecek nakdi tazminat ile birlikte bağlanacak aylığın ve bu yüzden yaralanmaları halinde ödenecek nakdi tazminatın esas ve yöntemlerinin düzenlenmesidir.
3713 Sayılı Kanun Hükümlerine göre vazife malullüğü: 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle vazife malullüğü aylığı bağlanması işlemidir. Bu işleme, subay, astsubay, uzman erbaş, uzman çavuş, emniyet personeli, sivil iştirakçiler tabi olmaktadır. Er-erbaşlar ödenecek aylık yönünden bu kapsama girmemektedir.
3713 Sayılı Kanun'un kapsamı ve amacı şu şekildedir;
-Yurtiçinde ya da yurtdışında Türk Devletinin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünü bozmak;
-Türk Devletinin ve Cumhuriyetinin varlığını tehlikeye düşürmek; yıkmak ve ele geçirmek,
-Temel hak ve hürriyetleri yok etmek,
-Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak,
amacıyla bir örgüte mensup kişi ya da kişilerce yaralananan, sakatlanan veya öldürülen kamu görevlilerinden yurtiçinde ve yurtdışında görevlerini ifa ederlerken veya sıfatları kalkmış olsa bile bu görevlerini yapmalarından dolayı terör eylemlerine muhatap olarak yaralanan, sakatlanan, ölen veya öldürülenlerdir.
HARP MALULLÜĞÜ:
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun 64. maddesinde yer alan Harp Malullüğü kavramı ile ilgili hüküm şu şekildedir:
"Madde 64 - (Değişik: 18/1/1979 - 2177/1 md.)
Vazife malullerinden bu malullüklere;
a) Harpte fiilen ateş altında,
b) Harpte, harp bölgelerindeki harp harekat ve hizmetleri sırasında, bu harekat ve hizmetlerin sebep ve etkileriyle,
c) Harpte veya harbe hazırlık devresinde her çeşit düşman silahlarının etkisiyle,
ç) Askeri harekatı gerektiren iç tedip ve sınır hareketleri sırasında, bu hareketlerin sebep ve etkisiyle,
d) Barışta ve olağanüstü hallerde, emir veya görev ile uçuş yapan uçucularla hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak uçakta bulunanlardan uçuşun havadaki ve yerdeki sebepleriyle ve yine emir ve görev ile dalış yapan dalgıçlarla, hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak denizaltı gemisinde veya dalgıç kıtasında bulunanlardan denizaltıcılığın veya dalgıçlığın çeşitli sebep ve tesirleriyle,
e) Anayasanın 66 ncı maddesi veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası andlaşmalar uyarınca yabancı ülkelere Türk Silahlı Kuvvetleri gönderilmesini gerektiren durumlarda, birliklerin bulundukları yerlerden hareketlerinden itibaren yurt içinde, yurt dışında, yabancı ülkelerde veya yurda dönüş sırasında, uğramış olan muvvazzaf ve yedek subay, astsubay, uzman jandarma çavuş, uzman çavuş, erbaş ve erler (gönüllü erler dahil) ile Türk Silahlı Kuvvetlerince görevlendirilen sivil iştirakçilere ve T.C. Emekli Sandığına, Sosyal Sigortalar Kurumuna, Bağ - Kur'a ve çeşitli sandıklara tabi olmayan sivil görevlilere de ayrıca (Harp malulü) denir.
Bunlardan uzman erbaşlara bulundukları kademenin üç ilerisindeki kademenin, uzman jandarma çavuşlara bulundukları rütbenin bir üst rütbesinin aynı kademesinin; astsubaylarla yarbay rütbesine kadar, (yarbay hariç) bir üst rütbenin aynı kademesinin, yarbaylara albay, albaylara kıdemli albay, kıdemli albay ile general ve amirallere bir üst rütbenin, sivil iştirakçilere ise bulundukları derecenin bir üst derecesindeki aynı kademesinin emekli aylığı bağlanmasına esas gösterge tablosunda karşılığı olan derece veya kademesi üzerinden vazife malullüğü aylığı bağlanır.
Bulundukları derecenin bir üst derecesi olmayanlar için o derecenin üç ilerisindeki kademe göstergesi, üç ilerisindeki kademe göstergesi olmayanlar için de o derecenin son kademe göstergesi esas alınır.
Şu kadar ki, harp malulü olan erbaş ve erler ile Türk Silahlı Kuvvetlerince görevlendirilen sivil görevlilere öğrenim durumlarına göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinde tespit edilen giriş derece ve kademesinin bir üst derecesindeki aynı kademesinden; bunlardan öğrenim görmemiş olanlara aynı maluliyet derecesinden vazife malulü olan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ekli gösterge tablosundaki ilkokulu bitiren iştirakçiye bağlanması icabeden derece ve kademesinin bir üst derecesindeki aynı kademesinden, yine bunlardan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre devlet memuriyeti yapanların ise memuriyette kazanılmış hak olarak kendilerine uygulanan derece ve kademenin bir üst derecesindeki aynı kademesinden vazife malullüğü aylığı bağlanır.
İştirakçilerden harp malulü olanlara bağlanacak vazife malullüğü aylığı, harp malulü erlere bağlanacak vazife malullüğü aylığından az olamaz.
Harp ve vazife malullerinin, malullük derecesine göre aşağıdaki yazılı ek göstergelerin yürürlükteki katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktar "Harp malullüğü zammı" olarak aylıklarına ayrıca eklenir.
(Değişik gösterge tablosu: 28/2/1995 - 4082/4 md.)
Maluliyet Derecesi---- İştirakçiler, erbaş ve erler ile sivil görevliler için
1 1100
2 950
3 800
4 600
5 500
6 400
Harp malulü sayılacak vazife malullerinden bir harekatın başarıyla sonuçlanmasını şahsen sağladığı ve örnek tutulacak cesaret ve fedakarlık gösterdiği sıralarda bu malullüğe uğradıkları usulüne göre sıralı üstlerince saptanan Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile, Türk Silahlı Kuvvetlerince görevlendirilen sivil görevlilere, Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi ve Milli Savunma Bakanının onayı ile harp malullüğü zamları % 25 fazlasıyla bağlanır.
Türk Silahlı Kuvvetleri vazife malullerine bağlanacak aylıkların hesabında; 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun bu kanunla değişik 64 üncü maddesi uyarınca, kendilerinin harp malulü olması halinde bağlanacak aylık ve harp malullüğü zammı ile vazife malullüğü aylığı arasındaki farkın % 80'i vazife malullüğü aylıklarına ayrıca eklenir."
Av.Mehmet Yaşar ŞAHİN
