Emeklilik için genel olarak, sigortalılık süresi, prim günü ve yaş olmak üzere üç şart aranıyor. Engelli vatandaşlarımız için ise genel şartları sağlamalarındaki zorluk dikkate alınarak, emeklilik şartlarında pozitif ayrımcılık uygulanıyor. Bu bağlamda yaş şartı aranmaksızın, daha az sigortalılık süresi ve prim günü ile emekli olmaları mümkün olabiliyor.
Engellilere sağlanan özel şartlarla emeklilik, 1 Ekim 2008 öncesinde 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olan engelliler için uygulanmakta iken, 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında iştirakçi olan engellilerin özel şartlarla emeklilik hakları bulunmuyordu. 4/c kapsamında iştirakçi/sigortalı olan engellilere özel şartlarla emeklilik hakkı, 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren tanındı.
Emeklilik şartları, memuriyet başlangıç tarihi, engellilik haline bağlı çalışma gücü kaybı ve rapor tarihine göre değişiyor.
EKİM 2008 ÖNCESİ MEMUR OLANLAR
1 Ekim 2008 tarihinden önce 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlayanların emeklilik şartlarının tespitinde rapor tarihi önemli.
Çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuata göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında engelli olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan engelli olduklarını belgeleyenlere, 5400 prim günü/hizmet süreleri olması kaydıyla, yaşlılık (emekli) aylığı bağlanıyor.
Çalışmaya başladıktan sonra SGK'ca yetkilendirilen hastane sağlık kurulunca düzenlenecek rapor ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, SGK Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
Yüzde 50 ila 59 arasında olduğu kabul edilirse 5760,
Yüzde 40 ila 49 arasında olduğu kabul edilirse 6480,
prim/hizmet günüyle emekli aylığı bağlanıyor.
Çalışma gücü kaybı oranı, SGK'ca yetkilendirilen hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenen raporlar ve dayanağı tıbbi belgelere istinaden SGK sağlık kurulunca tespit ediliyor.
1 Ekim 2008 tarihinden önce 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında çalışmaya başlayanların yukarıda belirtilen şartlarla emekli olabilmeleri için aylık talep tarihinde görevde olmaları gerekiyor. İstifa ya da ihraç gibi nedenlerle açıkta olanlar, bu haktan yararlanamıyor.
EKİM 2008 SONRASI MEMUR OLANLAR
İlk defa 1 Ekim 2008 tarihinden sonra 4/c kapsamında sigortalı olan ve SGK'ca yetkilendirilen hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin SGK sağlık kurulunca incelenmesi sonucu, çalışma gücündeki kayıp oranının;
Yüzde 50 ila yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan engelliler, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
Yüzde 40 ila yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan engelliler, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla herhangi bir yaş şartı aranmaksızın yaşlılık (emekli) aylığına hak kazanıyor.
İŞE BAŞLAMADAN ÖNCE MALUL OLANLAR
4/c'li olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede (çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybetmiş olma) hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayanlara, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3960 gün prim ödemiş olması şartıyla, talepte bulunmaları halinde emekli aylığı bağlanıyor.