Bahar geldi, doğada vakit geçirmek ve biraz mantar toplamak keyifli olabilir. Bilinçsizce yapılan mantar avcılığı ve tüketimi malesef ölümlerle sonuçlanabiliyor. Yakında mantar zehirlenmelerinden ölümler duymaya başlayabiliriz. Burada bazı türleri tanımlamamız faydalı olabilir diye düşünüyorum. Konuyla İlgilenerlerin ve bilgisi olanların da katkılarını bekliyorum. Öncelikle zehirli türlerin bilinmesi daha iyi olacaktır. Ben mantar ölümlerinin en büyük sorulusu olarak gösterilen amanita ailesinden başlıyorum.
AMANİTA PHALLOİDES (YÖRESEL İSİMLERİ KÖY GÖÇÜREN, EVCİK KIRAN, ÖLÜM MELEĞİ)
Bilinmesi gereken ilk mantar budur. Türkiyedeki mantar ölümlerinin %90'ından sorumlu mantardır. İçeriğinde bir kaç toksik madde barındırmakla beraber özellikle amanitin ve phalloitin maddeleri sindirime girdikten 8-10 saat sonra ilk belirtilerini gösterir. 3-4 gün sonra karaciğer ve böbrek metabolizmalarını tamamen yok eder. Henüz bir panzehiri geliştirilmemiştir. Belli bir miktar tüketildiğinde kesin ölümle sonuçlanır. Ölümcül doz kişinin her kilogram ağırlığı için bir gram olarak belirtilmekle beraber 20-25 gramla öldürücü olmaktadır. Ben 4 gramla ölümler gerçekleştiğine dair kayıtlar da okudum. Sanırım biraz da kişinin vücut direnci immüm sistemi zayıf olan kişilerde çok küçük miktarlar bile ölümcül olabiliyor.
TANIMLAMA:
Şapka: Amanita palloidesin şapkası 5-15 cm çapında, olgunlaşmadan beyaza yakın, sonrasında sarımsı bronz veya zeytin, genellikle merkeze doğru daha koyu yeşil veya gri tonlarda olur. Bu değişkenlik karıştırılmasına neden olur. Başlangıçta yumurta şeklinde olup, sonrasında düzleşir. Kahve tonlarına döndüğü bile gözlemlenmiştir.
Lameller: Geniş ve sıktır, başlangıçta net beyazdır, yaşlandıkça hafif pembeye veya krem rengine dönebilirler.
Gövde-Sap: Amanita palloides sap yüksekliği 7-15 cm ve kirli beyaz olup zigzak desenlidir. Şapka renginden daha açıktır. Amanita phalloides- köygöçüren mantarı kırılgandır. Tabanı şişkin ve beyaz volva (çorap , çuval) ile çevrilidir. Amanita ailesinin genel özelliklerinden biri olan bu ayrıntıyı güçlü bir şekilde taşır. Başlangıçta lamelleri kapatan zar, sonraları güzel hareketsiz bir yüzüğe evrilir.
Koku: Köygöçüren-Amanita phalloidesin genç örneklerinde belirgin bir koku yoktur, yaşlı örneklerde rahatsız edici kötü bir kokuya sahiptir. Bu ölümcül türün tadına asla bakmayınız !!!
Spor Baskısı: Köygöçüren mantarı sporları Beyaz renklidir.
Habitat: Özellikle meşe ağaçları ile mikorizal olrak yaşasa da, bazen yumuşak ağaçlar etrafında da gözlemlenir. Yaygın olarak düşük rakımlarda bulunur
Karıştırıldığı türler: Amanita citrina veya Agaricus türleri ile karıştırılabilir. Lakin Agaricuslarda volva yoktur ve lamelleri pembe veya kahverengidir.
AMANİTA PHALLOİDES (YÖRESEL İSİMLERİ KÖY GÖÇÜREN, EVCİK KIRAN, ÖLÜM MELEĞİ)
Bilinmesi gereken ilk mantar budur. Türkiyedeki mantar ölümlerinin %90'ından sorumlu mantardır. İçeriğinde bir kaç toksik madde barındırmakla beraber özellikle amanitin ve phalloitin maddeleri sindirime girdikten 8-10 saat sonra ilk belirtilerini gösterir. 3-4 gün sonra karaciğer ve böbrek metabolizmalarını tamamen yok eder. Henüz bir panzehiri geliştirilmemiştir. Belli bir miktar tüketildiğinde kesin ölümle sonuçlanır. Ölümcül doz kişinin her kilogram ağırlığı için bir gram olarak belirtilmekle beraber 20-25 gramla öldürücü olmaktadır. Ben 4 gramla ölümler gerçekleştiğine dair kayıtlar da okudum. Sanırım biraz da kişinin vücut direnci immüm sistemi zayıf olan kişilerde çok küçük miktarlar bile ölümcül olabiliyor.
TANIMLAMA:
Şapka: Amanita palloidesin şapkası 5-15 cm çapında, olgunlaşmadan beyaza yakın, sonrasında sarımsı bronz veya zeytin, genellikle merkeze doğru daha koyu yeşil veya gri tonlarda olur. Bu değişkenlik karıştırılmasına neden olur. Başlangıçta yumurta şeklinde olup, sonrasında düzleşir. Kahve tonlarına döndüğü bile gözlemlenmiştir.
Lameller: Geniş ve sıktır, başlangıçta net beyazdır, yaşlandıkça hafif pembeye veya krem rengine dönebilirler.
Gövde-Sap: Amanita palloides sap yüksekliği 7-15 cm ve kirli beyaz olup zigzak desenlidir. Şapka renginden daha açıktır. Amanita phalloides- köygöçüren mantarı kırılgandır. Tabanı şişkin ve beyaz volva (çorap , çuval) ile çevrilidir. Amanita ailesinin genel özelliklerinden biri olan bu ayrıntıyı güçlü bir şekilde taşır. Başlangıçta lamelleri kapatan zar, sonraları güzel hareketsiz bir yüzüğe evrilir.
Koku: Köygöçüren-Amanita phalloidesin genç örneklerinde belirgin bir koku yoktur, yaşlı örneklerde rahatsız edici kötü bir kokuya sahiptir. Bu ölümcül türün tadına asla bakmayınız !!!
Spor Baskısı: Köygöçüren mantarı sporları Beyaz renklidir.
Habitat: Özellikle meşe ağaçları ile mikorizal olrak yaşasa da, bazen yumuşak ağaçlar etrafında da gözlemlenir. Yaygın olarak düşük rakımlarda bulunur
Karıştırıldığı türler: Amanita citrina veya Agaricus türleri ile karıştırılabilir. Lakin Agaricuslarda volva yoktur ve lamelleri pembe veya kahverengidir.